Wat is autisme eigenlijk?
"Autisme is een verzamelnaam voor verschillende gedragskenmerken: moeite met sociale interactie, beperkingen op verbaal en non-verbaal gebied, minder goed kunnen omgaan met veranderingen en moeite met het filteren van informatie. Daardoor komen prikkels soms harder binnen."
"Vroeger kreeg je de diagnose autisme als je aan al die kenmerken voldeed. Tegenwoordig spreken we van een 'autismespectrumstoornis'. Niet iedereen voldoet in gelijke mate aan dezelfde kenmerken."
Hoe ga je ermee om?
"In de omgang met anderen gaan we uit van allerlei vanzelfsprekendheden. Voor mensen met autisme gelden die vanzelfsprekendheden niet. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk je taalgebruik aan te passen. Onbewust gebruiken we veel dubbelzinnigheden en metaforen. Ironie of sarcasme is lastig te onderscheiden voor iemand met autisme. Zeg dus letterlijk wat je bedoelt."
"Autisten, zowel kinderen als volwassenen, zijn gebaat bij routine. Houd je zoveel mogelijk aan een vast schema. Bij afwijking van het schema is het belangrijk om hem of haar daar lang van tevoren op voor te bereiden."
Zijn de veranderingen die de coronacrisis met zich meebrengt een groot probleem voor autisten?
"In gezinnen kan het spanning geven. Aan de andere kant is het leven momenteel heel elementair en simpel en met voldoende regelmaat en routine kan dat prettig zijn voor autisten. Er is bovendien geen school, iets dat autistische kinderen vaak veel energie kost."
Hoe ontstaat autisme?
"We weten het nog niet goed. Vroeger werd gedacht dat het aan de opvoeding lag. Maar dat is inmiddels onzin gebleken. Ook inentingen kregen lange tijd de schuld. Maar die aanname was gebaseerd op frauduleus onderzoek dat inmiddels weerlegd is. In recenter onderzoek is geen verband aangetoond."
Is het erfelijk?
"Genen spelen een belangrijke rol. Uit een groot onderzoek in vijf landen bleek recentelijk dat autisme ongeveer voor 80 procent erfelijk bepaald is. Vaak komt autisme dan ook bij meerdere mensen in de familie voor. En je hebt een grotere kans op autisme als iemand in je familie het heeft."
Het lijkt vaker voor te komen bij mannen. Klopt dat?
"Daar lijkt het inderdaad op. De chromosomale verdeling zou een verklaring kunnen zijn: wellicht beschermt het dubbele X-chromosoom vrouwen tegen autisme."
"Misschien ligt er ook een evolutionaire verklaring aan ten grondslag. In de tijd van onze voorouders opereerden mannen veelal alleen. Ze waren dagenlang in hun eentje op jacht, gefocust op één ding: het dier dat ze achterna zaten."
"Vrouwen opereerden in groepsverband. Om je in de groep te kunnen handhaven moest je de ander kunnen 'lezen', je had sociale antennes nodig. Het zou kunnen dat vrouwen om die reden 'socialer' zijn dan mannen."
Komt autisme helemaal niet voor bij vrouwen?
"Jawel. Maar het komt vaak pas later aan het licht. Via een burn-out bijvoorbeeld. Omdat het sociale aspect bij vrouwen vaak goed ontwikkeld is, blijft autisme soms lang verhuld. Ze kúnnen vaak wel sociaal functioneren, maar het kost ze erg veel energie."
Gerrit Breeuwsma is ontwikkelingspsycholoog aan de Rijksuniversiteit Groningen en auteur van het boek Allemaal autistisch. Tussen hulp, hoop en hype, verschenen bij uitgeverij SWP. Meer info over autisme op www.autisme.nl, de website van de Nederlandse Vereniging voor Autisme.
NUjij: Uitgelichte reacties