Ποιος έγραψε το «Ω Αθήνα πρώτη χώρα…»;
Posted by sarant στο 24 Απριλίου, 2014
Το ιστολόγιό μας ενδιαφέρεται πολύ για την ανασκευή των μύθων, γλωσσικών και άλλων, και μια ιδιαίτερη κατηγορία μύθων είναι τα «αποφεύγματα», όπως τα βάφτισε ο Νίκος Λίγγρης, δηλαδή τα δήθεν αποφθέγματα, δηλαδή τα ρητά που κακώς αποδίδονται σε συγγραφείς και φιλοσόφους, μερικά από τα οποία είναι πολύ διάσημα (όπως η δήθεν δήλωση Κίσινγκερ για τους δυσκολοκυβέρνητους Έλληνες ή το δήθεν ρητό του Ισοκράτη για τη δημοκρατία μας που αυτοκαταστρέφεται). Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποφεύγματος είναι η δήθεν ρήση του Πολύβιου “Εν καιροίς χαλεποίς μέμνησο της γλώσσης” που, παρά τα όσα ισχυρίζονται όσοι αρέσκονται να την προσθέτουν, σαν μαϊντανό, στα άρθρα τους, δεν γράφτηκε ποτέ ούτε απο τον Πολύβιο ούτε από κανέναν άλλον.
Μια πιο ειδική κατηγορία αποφευγμάτων είναι η απόδοση στίχων σε ποιητές που δεν τους έχουν γράψει -και δεν εννοώ εδώ τις περιπτώσεις όπου κάποιος πολιτικός θέλει να γαρνίρει τα ηχηρά λόγια του με λίγη ποίηση, μήπως και δώσει λίγο βάθος στη ρηχότητα, και αρπάζεται από κάποιον στίχο που θυμάται μέσες άκρες από το γυμνάσιο, όπως είχε κάνει η κυρία Διαμαντοπούλου (ποιος τη θυμάται; ) τις μέρες της δόξας της, όταν απέδωσε στον… Βιζυηνό πασίγνωστους στίχους του Παλαμά, αν και έχουν το γούστο τους κι αυτές οι γκάφες. Εννοώ όταν κάποιο αδέσποτο ποίημα, άγνωστου δημιουργού δηλαδή, αποδίδεται σε κάποιον γνωστό ποιητή. Κάτι τέτοιο συμβαίνει κατά κόρον με σατιρικά στιχουργήματα, τα οποία συνηθίζεται να αποδίδονται συλλήβδην στον Σουρή. Αυτήν την ειδική περίπτωση «αποφευγμάτων» λέω να την ονομάσω «αποποιήματα».
Ο Σουρής έγραφε εύκολα και πολύ, κι επειδή είναι ο πρώτος σατιρικός ποιητής που έρχεται στο νου, υπάρχει η συνήθεια, όποιο αστείο ή σκαμπρόζικο στιχάκι κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο να το φορτώνουν στην καμπούρα του Σουρή, χωρίς καμιά τεκμηρίωση και χωρίς να μπορούν να διακρίνουν ότι ο ποιητής δεν έγραφε κακόγουστα και άτεχνα στιχάκια. Τρανό παράδειγμα «αποποιήματος» είναι το «Ποιος είδε κράτος λιγοστό…», ένα ποίημα-κουρελού στο οποίο ο συμπιλητής του έχει συρράψει τρεις στροφές παρμένες από υπαρκτό ποίημα του Σουρή με στιχάκια επιθεώρησης της δεκαετίας του 1980. Το κατασκεύασμα αυτό έχει θεωρηθεί υψηλό δείγμα πολιτικής κριτικής, τόσο ώστε να μελοποιηθεί και να τραγουδηθεί δύο φορές από πρωτοκλασάτα ονόματα της μουσικής σκηνής μας, μία από τον Γιάννη Ζουγανέλη και μία ακόμα από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, που μπορείτε να το δείτε εδώ:
Όπως μας παραπληροφορεί το συνοδευτικό σχόλιο: Το ποίημα αυτό ο Γ.Σουρής το έγραψε κατά τη χρεοκοπία του 1893, επί πρωθυπουργίας Χαρίλαου Τρικούπη. Όχι όμως. Τρεις μόνο στροφές έγραψε ο καημένος ο Σουρής, και αυτές όχι το 1893 αλλά το 1880. Ας δούμε όλο το κατασκεύασμα -με πλαγιαστά στοιχεία όσα είναι του Σουρή:
Ποιος είδε κράτος λιγοστό
σ’ όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξοδεύει
και πενήντα να μαζεύει;
Να τρέφει όλους τους αργούς,
να ‘χει επτά Πρωθυπουργούς,
ταμείο δίχως χρήματα
και δόξης τόσα μνήματα;
Να ‘χει κλητήρες για φρουρά
και να σε κλέβουν φανερά,
κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε
τον κλέφτη να γυρεύουνε;
Όλα σ’ αυτή τη γη μασκαρευτήκαν
ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,
οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν
δεν ξέρομε τί λέγεται ντροπή.
Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,
κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.
Κι από προσπάππου κι από παππού
συγχρόνως μπούφος και αλεπού.
Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο-
να παριστάνει τον ευρωπαίο.
Στα δυό φορώντας τα πόδια που ‘χει
στο ‘να λουστρίνι, στ’ άλλο τσαρούχι.
Σουλούπι, μπόι, μικρομεσαίο,
ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.
Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.
Και ψωμοτύρι και για καφέ
το «δε βαριέσαι» κι «ωχ αδερφέ».
Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς
σαν πιάσει πόστο: δερβέναγάς.
Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;
Οι τρεις πρώτες στροφές, με κάποιες όχι ασήμαντες διαφορές («κράτος κλασικό», όχι «κράτος λιγοστό») γράφτηκαν όντως από τον Σουρή, στο ποίημα «Ποιος είδε» που δημοσιεύτηκε το 1880 και περιλαμβάνεται στον πρώτο τόμο των Απάντων του, σελ. 136.
Οι υπόλοιπες στροφές είναι άσχετες, κάνουν από μακριά μπαμ ότι είναι πολύ μεταγενέστερες (κράτος μικρομεσαίο!! – λέξη που δεν λεγόταν πριν από το 1980) και, το κυριότερο, έχουν άλλον ρυθμό από τις τρεις πρώτες -και απορώ, τόσο ονομαστοί μουσικοί να μη θέλουν να δουν κάτι πρόδηλο ακόμα και σε ένα ανάσκητο αυτί, δηλαδή ότι πρόκειται για δυο διαφορετικά στιχουργήματα συγκολλημένα;
Για την ιστορία, το αυθεντικό ποίημα του Σουρή ήταν:
Ποιος είδε
Ποιος είδε κράτος κλασικό
Σ’όλη τη γη μοναδικό,
εκατό να εξωδεύη
Και πενήντα να μαζεύη;
Να τρέφη όλους τους αργούς,
Νάχη επτά Πρωθυπουργούς,
Ταμείο δίχως χρήματα,
Και δόξης τόσα μνήματα;
Νάχη βουλή ωσάν κι αυτή
Με Τσουτσουνάτο βουλευτή,
Να γεμίζη κάθε μέρα
Από λόγια τον αέρα;
Νάχη κλητήρες για φρουρά
Και να σε κλέβουν φανερά,
Κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε
Τον κλέφτη να γυρεύουνε;
Νάχει και άνδρες θηλυκούς,
Σακαταμένους, φθισικούς,
Να τους δέρνουν, να τους γδύνουν,
Και φωνή να μην αφίνουν;
Να θέλη κι απ’ την Τουρκιά,
Χωρίς να ρίξη τουφεκιά,
Χίλιες χιλιάδες στρέμματα,
Ν’ αυξήση με τα ψέμματα;
Φεβρουάριος 1880
Ο βουλευτής της τρίτης στροφής ήταν ο Ζερβός Τσουτσουνάτος (πραγματικό ονοματεπώνυμο!), βουλευτής της Μέσης περιφερείας Κερκύρας, προσωπικότητα με αρκετό ενδιαφέρον (δείτε εδώ σχόλιο του φίλου Σπύρου Ζ. που τότε χάραζε τις πρώτες του γραμμές στο ιστολόγιό μας). Κατά πληροφορία του Άκη Γαβριηλίδη, το αυθεντικό ποίημα του Σουρή έχει μελοποιηθεί παλιότερα και το έχει τραγουδήσει ο Λάκης Χαλκιάς.
Ως εδώ, επαναλαμβάνω και συνοψίζω πράγματα που είχαμε βρει μαζί (γιατί το εύρημα του αυθεντικού ποιήματος δεν ανήκει σε μένα παρά στον φίλο Αλφρέδο), όταν συζητήσαμε το θέμα πριν από δυο χρόνια. Συγχωρήστε μου την επανάληψη, αλλά σκέφτηκα πως επειδή οι αναγνώστες του ιστολογίου ανανεώνονται ίσως να μην έχουν διαβάσει όλοι το παλιότερο άρθρο. Από δω και μπρος αρχίζουν τα καινούργια.
Στο κατασκευασμένο στιχούργημα που έχουν μελοποιήσει και τραγουδούν ο Ζουγανέλης και ο Παπακωνσταντίνου υπάρχει και το εξής δίστιχο που λειτουργεί ως ρεφρέν:
Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;
Στο προηγούμενο άρθρο είχα γράψει ότι η στροφή αυτή μπορεί να είναι παλιότερη, ιδίως το τελευταίο δίστιχο «Ω Ελλάς, ηρώων χώρα / τι γαϊδάρους βγάζεις τώρα;»
Πράγματι, το δίστιχο αυτό είναι -ή, πάντως, ήταν- παροιμιώδες, αν και κάπως διαφορετικό στη διατύπωση. Και σήμερα θα διερευνήσουμε ποιος είπε ή έγραψε το παροιμιώδες αυτό δίστιχο.
Λέω «κάπως διαφορετικό», διότι το δίστιχο αυτό έχει γίνει παροιμιώδες με την Αθήνα στη θέση της Ελλάδας και με το ρήμα «τρέφω» αντί του «βγάζω»:
Ω Αθήνα πρώτη χώρα – Τι γαϊδάρους τρέφεις τώρα. [στο τέλος μπορεί να υπάρχει και ερωτηματικό ή θαυμαστικό]
Το δίστιχο αυτό αποδίδεται στον Σουρή σε αμέτρητους ιστοτόπους του Διαδικτύου, είτε έτσι είτε στη νεότερη μορφή του (δηλαδή: Ω Ελλάς ηρώων χώρα – τι γαϊδάρους βγάζεις τώρα – παράδειγμα). Το βρίσκω και στο βιβλίο «Έλληνες και Νεοέλληνες» του Βασίλη Ραφαηλίδη, το οποίο περιέχει συλλογή επιφυλλίδων του που είχαν αρχικά δημοσιευτεί στο Έθνος της Κυριακής. Εκεί, στη σελ. 53, ως καταληκτική φράση της πέμπτης επιφυλλίδας («Ελλάδα: Η μυθική χώρα του παραλόγου») διαβάζουμε: «Όπως έλεγε κι ο Σουρής: Ω Ελλάδα πρώτη χώρα, τι γαϊδάρους τρέφεις τώρα!». Η φράση του Ραφαηλίδη είναι γέφυρα ανάμεσα στην αρχική μορφή και στη νεότερη, αφού έχει αντικαταστήσει την Αθήνα με την Ελλάδα αλλά διατηρεί το ρήμα «τρέφεις».
Δεν αποκλείω να χρησιμοποίησε και ο Σουρής το δίστιχο αυτό σε κάποιο από τα χιλιάδες ποιήματά του. Αντίθετα, θεωρώ πιθανό κάτι τέτοιο, αφού επρόκειτο για δίστιχο παροιμιώδες. Αλλά δεν είναι αυτός ο πρώτος διδάξας. Πηγαίνοντας προς τα πίσω στον χρόνο, το βρίσκουμε στην πρώτη από τις επιστολές του «αγρινιώτη Σουρλή» δηλαδή του Εμμανουήλ Ροΐδη, στις οποίες υπερασπίζεται το έργο του «Πάπισσα Ιωάννα». Εκεί γράφει για την παντογνωσία των δημοσιογράφων:
Ο παραμικρός των εφημεριδογράφων σας είναι εις το είδoς του θεόπνευστος προφήτης, ομιλών καί αποφασίζων περί ,πραγμάτων τα οποία ποτέ δεν έμαθε. Δεν ενθυμούμαι ποίος φιλόσoφος έλεγεν εις τους κατοίκους της πρωτευούσης σας:
Ω Αθήνα πρώτη χώρα,
τι γαδάρους τρέφεις τώρα!
αλλά το δίστιχον αυτό δεν μου φαίνεται σωστόν, πρώτον διότι δεν πρέπει να υβρίζωμεν κανένα, και δεύτερον διότι αντί γαϊδάρους έπρεπεν ο ποιητής να είπη προφήτας, θεοπνεύστους ανθρώπους, ικανούς να ομιλήσουν περί όλων των γνωστών πραγμάτων και πολλών άλλων ακόμη, κατόχους πάσης σοφίας, χωρίς να υπoπέσoυν εις το αμάρτημα να μασσήσουν τον απηγορευμένον της γνώσεως καρπόν.
Δεδομένου ότι αυτά γράφονται το 1866, που ο Σουρής είναι δεκατριών χρονών, ξεκαθαρίζουμε ότι η πατρότητα δεν είναι δική του. Αλλά ούτε και του Ροΐδη είναι -άλλωστε δεν την διεκδικεί καν αλλά την αποδίδει σε ανώνυμο «φιλόσοφο».
Ο χαρακτηρισμός του δίστιχου ως παροιμιώδους δικαιώνεται, αν δούμε ότι το συμπεριλαμβάνει στη μνημειώδη συλλογή του (που έχει μείνει άδοξα ημιτελής) ο Νικ. Πολίτης, στο λ. Αθήνα. Εκεί, ο Πολίτης λέει ότι στην εποχή του πολλοί απέδιδαν την πατρότητα της φράσης στον Σπυριδιώνη, τον «ημιπαράφρονα» κατά τον Πολίτη λαϊκό ποιητή, έναν χαρακτηριστικό τύπο της οθωνικής Αθήνας που ήταν ένας από τους εξέχοντες πολεμίους της βαυαροκρατίας. Διηγείται μάλιστα και το εξής επεισόδιο: Μια μέρα, ο Σπυριδιώνης ή Σπυριδιών (Σπύρος Μεταξάς λεγόταν, Λευκαδίτης) ανέβηκε σε ένα τραπέζι, εκεί στην αγορά όπου σύχναζε (ίσως στην πλατεία Δημοπρατηρίου) και άρχισε να φωνάζει «Αθηναίοι! Αθηναίοι!». Το πλήθος μαζεύτηκε γύρω του περιμένοντας ν’ ακούσει κάποια αντιβαυαρική σάτιρα, και ο Σπυριδιώνης τούς ρώτησε: «Αθηναίοι είστε εσείς;» «Ναι», απάντησαν εκείνοι. Και τότε εκείνος είπε: «Ω Αθήνα, πρώτη χώρα, τι γαϊδάρους τρέφεις τώρα!»
Μπορεί ο Σπυριδιώνης να βοήθησε στη διάδοση της φράσης, αλλά, όπως λέει ο Πολίτης, η πατρότητα δεν είναι ούτε δική του, αφού ο Πολίτης την έχει καταγράψει σε πηγή του 1834, δηλαδή (μόλις) πριν από τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα και την εμφάνιση του Σπυριδιώνη. Πρόκειται για το λαογραφικό περιοδικό Das Ausland, στον τόμο του 1834, σ. 743. Δυστυχώς, παρόλο που στο Διαδίκτυο υπάρχουν «τα πάντα», μερικά από αυτά χρειάζονται συνδρομή κι έτσι δεν μπόρεσα να κάνω αυτοψία στην πηγή του Πολίτη, ο οποίος όμως δίνει και δεύτερη πηγή, του 1843, από τη συλλογή παροιμιών του Sanders, που υπάρχει ονλάιν και βλέπετε αριστερά το σχετικό απόσπασμα (που το παραθέτω όχι μόνο για τεκμηρίωση αλλά και από ενδιαφέρον μήπως κανείς ξέρει τίποτα περισσότερο για τον διαλογικό παροιμιόμυθο του λήμματος 130).
Ενημέρωση: Τελικά, χάρη σε μια καλή φίλη από το Facebook, βρέθηκε και η πηγή του 1834. Πρόκειται για το άρθρο Das heutige Athen (Η σημερινή Αθήνα) και η σχετική σελίδα είναι εδώ.
Η πηγή του 1843 δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να είναι ο Σπυριδιώνης αυτός που πρωτοδιατύπωσε την επίμαχη φράση. Η πηγή του 1834, μάλλον το αποκλείει. Όλα δείχνουν πως πρόκειται για φράση παροιμιακή, οπότε είναι μάταιο να αναζητούμε πατρότητα. Πάντως το βέβαιο είναι πως τη φράση ΔΕΝ την πρωτοείπε ο Σουρής, ακόμα κι αν την επανέλαβε.
ΥΓ Για άλλη μια φορά, η αναζήτηση των πηγών καταλήγει σε διάλυση μιας βεβαιότητας («το έγραψε ο Σουρής») χωρίς να εδραιώνεται μια νέα βεβαιότητα. Γι’ αυτό και οι μύθοι, που δεν αμφιβάλλουν ποτέ, έχουν πέραση.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
Dhmhtrhs said
Πάντως αυτούς τους στίχους τους θυμάμαι να τους απαγγέλλει ο Ρηγόπουλος στην τηλεόραση σε μια επιθεώρηση του ’83-’84.
«Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.»
spiral architect said
Καλημέρα. 🙂
Ο τίτλος της ανάρτησης θα μπορούσε να ήταν «Η τεχνική του κολάζ στην ποίηση».
Νέο Κid said
Σερ Νικολά, λε πρεμιέ σε μουά! 🙂 Σπάιραλ, καλό! Ή ίσως και «η τέχνη του μισέλ κολάζ στην 7η τέχνη» 🙂
Δύτης των νιπτήρων said
Σουλούπι, μπόι, μικρομεσαίο,
ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.
Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.
—————————————–
Αν κόψουμε τους στίχους στα δύο φαίνεται ότι και αυτή η στροφή είναι απομίμηση της γνωστής αυτοπροσωπογραφίας του Σουρή:
Μπόι δυο πήχες,
κόψη κακή,
γένια με τρίχες
εδώ κι εκεί.
(και τα λοιπά)
newkid2012 said
Ενας φίλος μου Θηβαίος έλεγε αυτοσαρκαζόμενος: Ω Θήβαι, αρχαία ημών χώρα! Τι μαλάκες βγάζεις τώρα. Κι όπως έλεγε κι ο μέγας Πλάτων «όλα τα ρητά που μού αποδίδονται στο διαδίκτυο,εκτός από αυτό, είναι αληθή! «
Γς said
Οταν και αν βρούμε ποιος έγραψε το “Ω Αθήνα πρώτη χώρα…”, ας ασχοληθούμε και με το γαϊδουράκι.
Ηταν πάντα το αδικημένο ζώο που κοροϊδεύουμε και του φορτώναμε τα πάντα;
Υπάρχει καμιά γαϊδουρογεωγραφία ή και γαϊδουροιστορία του χλευασμού του συμπαθέστατου γαϊδαράκου ;
sarant said
Kαλημέρα, ευχαριστώ για τα πρώτα σχόλια!
Το σχόλιο 5 του αλτερέγκο ήταν πρώτο αλλά το έπιασε ο πορτιέρης.
sarant said
6: Πώς, στο βιβλίο του Μπούλιετ, πυο το παρουσιάσαμε κι εδώ, υπάρχει ολόκληρο κεφάλαιο για τον γάιδαρο:
spiral architect said
@3: Ναι, κολάζ, (μου’ ρθε στο νου) μόνο που στην Ελλάδα δεν έφτασε ποτέ η αβανγκάρντ και τα συγγενή κινήματα. 😦
Λ said
8. Ο Ριτσιαρτ Μπούλιετ, καθηγητής του Πανεπίστημίου Κόλούμπια, ήρθε στην Κύπρο τουλάχιστον δύο φορές. Τη μια ήταν για ένα συνέδριο για το Ιράκ το 2004, αν δεν κάνω λάθος. Είναι φίλος και συνάδελφος του Γκάρυ Σικ (Gary Sick) του Gulf 2000
Γς said
8:
Ναι.
Το παράγγειλα και θα το έχω αύριο το απόγευμα.
Σε διάβασα:
>Ελπίζω να αξιωθώ (αλλά δεν λέω πότε θα το κάνω) να παρουσιάσω στο μέλλον κάποια στοιχεία από το όγδοο κεφάλαιο του βιβλίου, που έχει μια σχετική αυτοτέλεια, και παρουσιάζει την πολιτισμική ιστορία του γάιδαρου.
Βάζω μπρος, αύριο.
[με την άδειά σου]
😉
atheofobos said
Ένα από τα κλασσικά «αποφεύγματα» είναι ότι ο Αινστάιν έχει πει το:
Two things are infinite: the universe and human stupidity; and I’m not sure about the universe!
Δεν υπάρχει στο βιβλίο της Alice Calaprice ,The Ultimate Quotable Einstein έκδοση του Princeton University όπου μπορείς να γουγκλίζοντας την φράση να δεις αν την έχει πεί.
http://press.princeton.edu/titles/9268.html
Γς said
11:
Αρχισα και την σχετική γαϊδουροπαροιμιογεωγραφία.
Αφρική:
-A donkey always says thank you with a kick. (Kenya)
-If a donkey kicks you and you kick back, you are both donkeys. (Gambia)
-The gratitude of a donkey is the breaking of wind. (Uganda)
Makis said
Φουντουλόβρακες, Τι θέλει να πει ο ποιητής; Φουντουλόβρακα;
Νέο Kid Στο Block said
Γάρε, ε γάρε! 🙂 (ο Βενιζέλος στα κυπριακά, τόχουμε ματαλαλήσει)
Γς said
Και τα κορυφαία μαϊμού αποφθέγματα:
Στα τέτοια μου και μένα. Μαρία Μανταλένα.
Στα τέτοια μας και μας. Κωστής Παλαμάς.
Τίτος Εξώς Χριστοδούλου said
‘Γάρος’ ήτο σως, στα ελληνικά παρ’ αρχαίοις, όπως και το οξύγαρον. Ex orientis partibus, orsus est asinus. Πρωταγωνιστική η παρουσία του γαϊδάρου στην εορτή των τρελλών, προ της Σαρακοστής, στην Δύση. Ο Κιουρτσάκης έχει γράψει θαυμασίως επ’ αυτού, αλλά δεν κάνει αναφορά στην γνήσια mortadella, εξ ονείου κρέατος, asino.
Πάνος με πεζά said
Πάντως εγώ ξέρω ότι ο στίχος ο «Ω Ελλάς ηρώων χώρα» μελοποιήθηκε πρόσφατα από το Γιάννη Ζουγανέλη, ο οποίος και τον απέδωσε στο Σουρή.
Makis said
17 Στη Νέα Αρτάκη υπήρχε ένα ουζερί που εκτός από πετροσωλήνες προσέφερε και γάρο, συκώτι παλαμίδας παστό σε αλάτι και λεμόνι, το σερβίριζε με λάδι για βούτες…
Λ said
Λ said
Γαϊδουροσύνη:
http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%93%CE%B1%CF%8A%CE%B4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7
Γαιδουράγκαθο:
http://www.ftiaxno.gr/2009/02/silybum-marianum.html
Κυπριακό Γαϊδούρι:
http://limassolinhistory.blogspot.com/2010/02/blog-post_20.html
sarant said
Eυχαριστώ για τα νεότερα!
11: Ευχαρίστως.
18: Ναι, το λέει και το άρθρο -δυστυχώς.
Μιχάλης Ρουμελιώτης said
Χωρίς να νομίζω πως ήθελες πράγματι να πεις τό αντίθετο, να επισημάνω μονάχα, ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι όλα εκείνα τά στιχάκια τού «αποποιήματος» Ζουγανέλη/ Παπακωνσταντίνου που δεν ανευρίσκονται στόν Σουρή, κακόγουστα και άτεχνα. Εγώ τουλάχιστον, τίς τρεις στροφές από τό «Σπαθί αντίληψη» ώς τό «λίγο μουρντάρης» τίς βρίσκω εξαιρετικές. Και ως σύνολο, τό συμπίλημα, έστω και «αποποίημα», είναι πετυχημένο.
sarant said
23: Κυρίως κάποια άλλα στιχουργήματα είχα κατά νου, π.χ. εκείνο που λέει συνεχώς για σκατά. Οι στροφές που λες, που είναι μάλλον από επιθεώρηση της δεκ. 1980, είναι α) όχι του Σουρή και β) σε άλλο ρυθμό από τις τρεις πρώτες, αυτό κυρίως με ενδιαφέρει να μείνει.
Γς said
20:
Ο συμφοιτητής μου ο Θανάσης ήταν ο ένας από τους τρεις φίλους μου που αυτοκτόνησαν.
Δεν ήταν όμως μόνο και ζωγράφος. Εβλεπε και μπροστά. 1970 και ονειρευόταν transgenic οργανισμούς.
Είχα αρχίσει πειράματα στο εργαστήριο φωτοσύνθεσης και μου έφτιαξε έναν θαυμάσιο πίνακα.
Ένα γαϊδουράκι σε ένα υπέροχο μπακγκράουντ. Ένα καταπράσινο γαϊδουράκι που του είχαν εμφυτεύσει χλωροπλάστες και δεν είχε ανάγκη από σανό. Φωτοσύνθετε !
gpointofview said
γράφεις :
ο Σπυριδιώνης ή Σπυριδιών (Σπύρος Μεταξάς λεγόταν, Λευκαδίτης)
αμφιβάλλω αν λεγόταν σπύρος και όχι Σπιριδιών γιατι ο ραγκαβής εκεί που περιγράφει την ιστορία της οικογένειας μου αναφερει δυο άτομα με το όνομα
SPIRIDION-SIMON C…. Ναύαρχος του Στόλου της Βενετίας
και
SPIRIDION-SIMON C…. Σεκρετάριος της Κυβένησης της Κέρκυρας, γεννηθείς την 8ην Νοεμβρίου 1735
Φαίνεται να είναι ενετικό όνομα και μια που ο Ματαξάς ήταν Λευκαδίτης πιθανότατα ελέγετο Σπυριδιών
Και κάτι ακόμα που αναφέρεται περισσότερο στο χθεσινό άρθρο, από το απόσπασμα φαίνεται πως το Τζόρτζης έχει διαφορετική προέλευση από το Γεώργιος στα ενετικά ή τουλάχιστον στις μεταφράσεις των.
Στα «Capitoli » του Protopapa Crist. Bulgari για το έτος 1690 βρίσκουμε την υπογραφή σαν μάρτυρα σε γάμο, του «Τζόρτζης Τσ… ποτέ. Γεωργίου, Σοτοκόμιτος εις το Κάτεργον του Εκλαμπρότατου Αντζολου Χωραφά». Ο Zorzi C… (2), γιός του Giorgio C… (1) είχε δύο γιούς
Μιχάλης Ρουμελιώτης said
24: Ναι, βέβαια, τό ότι είναι σε άλλο ρυθμό ήταν φυσικά προφανές. Αλλά τό ότι δεν είναι τού Σουρή δεν ήταν, και μπράβο (με σεβασμό, όχι υπεροψία) για τήν, όπως συνήθως, προσεκτική σου έρευνα.
sarant said
26: Από λευκαδίτικη πηγή βρήκα την πληροφορία, αλλά μπορεί και να έχεις δίκιο -ή μπορεί οι βενετοί να μεταγράφαν (και) έτσι τους Σπύρους.
Πέπε said
@21: και γαϊδουρογάιδαρος. http://www.slang.gr/lemma/show/gaidourogaidaros_10970
Μαρία said
28
http://it.wikipedia.org/wiki/Spiridione
Και μ΄ένα σμπάρο δυο τρυγόνια
https://archive.org/details/qeuvresdegeorges09sand
Λ said
Ο Κυπριακός Γάιδαρος είναι κατά πολύ ψηλότερος από τους άλλους. Εδώ και μερικά χρόνια συλλέγω Κυπριακά σουβενίρ, ειδικότερα αυτά προ του 74, και ανακάλυψα ότι τουλάχιστον το 50% από αυτά έχουν σα θέμα «το συμπαθές τετράποδο».
Βέβαια, έχουμε και τις μούλες (ημίονες), που πάλι θεωρούνται οι καλύτερες στην περιοχή. Προχθές μιλούσα με κάποιο, και μου λεγε ιστορίες για τη συμμετοχή των Κυπρίων στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, καθώς και στους Βαλκανικούς, πολλοί από τους οποίους ήταν ημιονηγοί. Στο Β΄ ΠΠ όπου οι Κύπριοι είχαν ενταχθεί στο Βρετανικό στρατό, λάμβανεκανονικό μισθό και το Μουλάρι.
Ιάκωβος said
Σπυριντιόν;
Ααααα, τότε ίσως αποκρυπτογραφήθηκε η προέλευση του ονόματος του κωμικού πρωταγωνιστή των πρώτων (μετά την Γκόλφω) Ελληνικών ταινιών, μιας σειράς κωμωδιών του 1912.
Σ’ αυτές ο ηθοποιός Σπύρος Δημητρακόπουλος εμφανίζεται εκεί σαν ένας ημίμουρλος τύπος των Αθηνών, ονόματι Σπυριντιόν. Τα χρόνια του Όθωνα δεν είναι και πολύ μακρυά από το 1912 και ο ηθοποιός ήταν καμιά τριανταριά χρονώ, μπορεί λοιπόν να διάλεξε το σκηνικό του όνομα από τον προϋπάρξαντα τύπο.
Φυσικά, τον Σπυρίδωνα τον μεταφράζουν και Spiridion, που ηχεί πιο μεγαλόπρεπο και αστείο και μπορεί να είναι απλά αυτός ο λόγος.
BLOG_OTI_NANAI said
Σχετικά με το ρητό, έχει ενδιαφέρον ότι η «Εφημερίς των Παίδων«, 1152 (1882), αποδίδει το ρητό στον Λόρδο Βύρωνα! (ο Βύρων ήρθε στην Ελλάδα περ. το 1810 και πέθανε στο Μεσολόγγι το 1824, σίγουρα λοιπόν πριν το 1834). Θα μπορούσε άραγε να το έχει πει αυτός;
Σχετικά με τον Σουρή:
Όπως βλέπω, ο Σουρής όντως έγραψε στην εφημερίδα του το ρητό, και με τρόπο που δεν είναι εύκολο για τον αναγνώστη να καταλάβει αν είναι δικό του ή όχι.
Λέει ότι παραθέτει «το πασίγνωστον ρητόν«, όμως ο Σουρής ήθελε να κάνει ρίμα με το «δώρον περιττόν» και έτσι δεν είναι απαραίτητο να καταλάβει κάποιος ότι το ρητό δεν είναι δικό του.
Εδώ, η παράθεση του ρητού από τον Σουρή στον «Ρωμηό», 732 (1901), σ. 3
Άρα, αν κάποιος δεν διάβασε τον Πολίτη, αλλά διάβασε μόνο την εφημερίδα του Σουρή, θα μπορούσε να μπερδευτεί ότι το έγραψε ο Σουρής.
Επίσης, ο Σουρής σε παλαιότερο φύλλο της εφημερίδας του είχε παραλλάξει το ρητό: «Ρωμηός», 396 (1892), σ. 1:
«Αθήνα πρώτη χώρα, κηφηναριά με δίπλωμα δεν τρέφεις πλέον τώρα«.
sarant said
33: Εντυπωσιάζομαι για τις δυνατότητες ψαξίματος, αλλά και μόνο τον Ρωμηό να διαβάσεις, ολοφάνερα ο Σουρής αποποιείται την πατρότητα, όταν λέει «το πασίγνωστον ρητόν». Ρητό είναι κάτι που το έχει πει άλλος.
spyroszer said
Ήταν το πρώτο μου σχόλιο, μιλούσα με το σεις και με το σας 🙂
Τη φράση/παροιμία την έχει και ο Βάρνερ, άρα μιλάμε για 17ο αιώνα (αν δεν κάνω λάθος). Την έχει με την εξής μορφή:
«Αθήνα, πρώτη χώρα,
πώς ήσουν πρώτα, και πώς είσαι τώρα!»
Υπάρχει στον Β’ τόμο των Παροιμιών του Πολίτη, που, όπως λέει στην εισαγωγή, όταν έγραφε τον Α’ τόμο δεν είχε υπόψη του τον Βάρνερ (και στον Β’ τόμο παραπέμπει με υποσημειώσεις στον Α’ τόμο σε αντίστοιχες δικές του παροιμίες). Ο γάιδαρος θα προστέθηκε αργότερα.
http://books.google.gr/books?id=ZHYZAwAAQBAJ&pg=PA32&dq=%22%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1+%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7+%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%B1%22&hl=el&sa=X&ei=-SdZU7SVMcLX0QXuz4HoBw&ved=0CC8Q6AEwAA#v=onepage&q=%22%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1%20%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7%20%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%B1%22&f=false
Theban said
@33
Μήπως να γράψετε ένα αρθράκι για τη μέθοδο αναζήτησης στα κείμενα που χρησιμοποιείτε;
Λ said
Ἡ μπαλάντα τοῦ κυρ-Μέντιου
Κώστα Βάρναλη
Δὲ λυγᾶνε τὰ ξεράδια
καὶ πονᾶνε τὰ ρημάδια!
Κούτσα μία καὶ κούτσα δυὸ
τῆς ζωῆς τὸ ρημαδιό!
Μεροδούλι, ξενοδούλι!
Δέρναν οὗλοι: ἀφέντες, δοῦλοι,
οὗλοι: δοῦλοι, ἀφεντικὸ
καὶ μ᾿ ἀφήναν νηστικό.
Τὰ παιδιά, τὰ καλοπαίδια,
παραβγαίνανε στὴν παίδεια
μὲ κοτρόνια στὰ ψαχνά,
φοῦχτες μῦγα στ᾿ ἀχαμνά!
Ἀνωχώρι, Κατωχώρι,
ἀνηφόρι, κατηφόρι,
καὶ μὲ κάμα καὶ βροχή,
ὥσπου μοῦ ῾βγαινε ἡ ψυχή.
Εἴκοσι χρονῶ γομάρι
σήκωσα ὅλο τὸ νταμάρι
κι᾿ ἔχτισα, στὴν ἐμπασιὰ
τοῦ χωριοῦ, τὴν ἐκκλησιά.
Καὶ ζευγάρι μὲ τὸ βόδι
(ἄλλο μπόι κι᾿ ἄλλο πόδι)
ὄργωνα στὰ ρέματα
τ᾿ ἀφεντὸς τὰ στρέμματα.
Καὶ στὸν πόλεμ᾿ «ὅλα γιὰ ὅλα»
κουβαλοῦσα πολυβόλα
νὰ σκοτώνωνται οἱ λαοὶ
γιὰ τ᾿ ἀφέντη τὸ φαΐ.
Καὶ γι᾿ αὐτόνε τὸν ἐρίφη
ἐκουβάλησα τὴ νύφη
καὶ τὴν προῖκα της βουνό,
τὴν τιμή της οὐρανό!
Ἀλλὰ ἐμένα σὲ μία σφήνα
μ᾿ ἔδεναν τὸ Μάη τὸ μήνα
στὸ χωράφι τὸ γυμνὸ
νὰ γκαρίζω, νὰ θρηνῶ.
Κι᾿ ὁ παπὰς μὲ τὴν κοιλιά του
μ᾿ ἔπαιρνε γιὰ τὴ δουλειά του
καὶ μοῦ μίλαε κουνιστός:
«Σὲ καβάλησε ὁ Χριστός!
Δούλευε γιὰ νὰ στουμπώσει
ὅλ᾿ ἡ Χώρα κι᾿ οἱ καμπόσοι.
Μὴ ρωτᾷς τὸ πῶς καὶ τί,
νὰ ζητᾷς τὴν ἀρετή!
-Δὲ βαστάω! Θὰ πέσω κάπου!
-Ντράπου! Τὶς προγόνοι ντράπου!
-Ἀντραλίζομαι!… Πεινῶ!…
-Σούτ! θὰ φᾶς στὸν οὐρανό!»
Κι᾿ ἔλεα: ὅταν μίαν ἡμέρα
παρασφίξουνε τὰ γέρα,
θὰ ξεκουραστῶ κι᾿ ἐγώ,
τοῦ θεοῦ τ᾿ ἀβασταγό!
Κι᾿ ὅταν ἕνα καλὸ βράδυ
θὰ τελειώσει μου τὸ λάδι
κι᾿ ἀμολήσω τὴν πνοὴ
(ἕνα ποὺφ εἶν᾿ ἡ ζωή),
Ἡ ψυχή μου θὲ νὰ δράμῃ
στὴ ζεστὴ ἀγκαλιὰ τ᾿ Ἀβράμη,
τ᾿ ἄσπρα, τ᾿ ἀχερένια του
νὰ φιλάει τὰ γένια του!
Γέρασα κι᾿ ὡς δὲ φελοῦσα
κι᾿ ἀχαΐρευτος κυλοῦσα,
μὲ πετάξανε μακριὰ
νὰ μὲ φᾶνε τὰ θεριά.
Κωλοσούρθηκα καὶ βρίσκω
στὴ σπηλιὰ τὸν Ἅη-Φραγκίσκο:
«Χαῖρε φῶς ἀληθινὸν
καὶ προστάτη τῶν κτηνῶν!
Σῶσε τὸ γέρο κυρ Μέντη
ἀπ᾿ τὴν ἀδικιὰ τ᾿ ἀφέντη,
σὺ ποὺ δίδαξες ἀρνὶ
τὸν κυρ λύκο νὰ γενῇ!
Τὸ σκληρὸν ἀφέντη κᾶνε
ἀπὸ λύκο ἄνθρωπο κᾶνε!…»
Μὰ μὲ τὴν κουβέντα αὐτὴ
πόρτα μοῦ ῾κλεισε κι᾿ αὐτί.
Τότενες τὸ μαῦρο φίδι
τὸ διπλό του τὸ γλωσσίδι
πίσω ἀπὸ τὴν ἀστοιβιὰ
βγάζει καὶ κουνάει μὲ βιά:
«Φῶς ζητᾶνε τὰ χαϊβάνια
κι᾿ οἱ ραγιάδες ἀπ᾿ τὰ οὐράνια,
μὰ θεοὶ κι᾿ ὀξαποδῶ
κεῖ δὲν εἶναι παρὰ δῶ.
Ἂν τὸ δίκιο θές, καλέ μου,
μὲ τὸ δίκιο τοῦ πολέμου
θὰ τὸ βρῇς. Ὅπου ποθεῖ
λευτεριά, παίρνει σπαθί.
Μὴ χτυπᾷς τὸν ἀδερφό σου-
τὸν ἀφέντη τὸν κουφό σου!
Καὶ στὸν ἵδρο τὸ δικὸ
γίνε σὺ τ᾿ ἀφεντικό.
Χάιντε θῦμα, χάιντε ψώνιο
χάιντε Σύμβολον αἰώνιο!
Ἂν ξυπνήσεις, μονομιᾶς
θά ῾ρτη ἀνάποδα ὁ ντουνιᾶς.
Κοίτα! Οἱ ἄλλοι ἔχουν κινήσει
κι᾿ ἔχ᾿ ἡ πλάση κοκκινήσει
κι᾿ ἄλλος ἥλιος ἔχει βγῇ
σ᾿ ἄλλη θάλασσ᾿, ἄλλη γῆς».
Κασσάνδρα said
Αμφιβάλλουν οι μύθοι ,Νικοκύρη;
Λ said
Επειδή ήταν τα γενέθλια του Σαίξπηρ και του Θερβάντες χτες (διεθνής μέρα βιβλίου), λέγαμε σε μια παρέα πόσο συχνά ο αγγλόφωνος κόσμος χρησιμοποιεί αποφθέγματα του Σαίξπηρ, χωρίς καν να το συνειδητοποιεί και κάποιος έφερε το παράδειγμα «what the dickens» ,που προφανώς δεν έχει καμία σχέση με τον Τσιαρλς Ντίκενς, αφού είναι φράση του Σαίξπηρ.
Λ said
Ξέχασα το λίκνο προηγουμένως
http://www.enotes.com/shakespeare-quotes/what-dickens
BLOG_OTI_NANAI said
34: Ασφαλώς, το λογικό είναι αυτό που γράφεις. Απλά αυτός που έτυχε να διαβάσει το φύλλο θα μπορούσε να δει το ρητό και να μην δώσει βάση. Ξέρουμε ότι πριν κάποιος ευαισθητοποιηθεί στο να αποδίδει την πατρότητα των κειμένων εκεί που πρέπει, μπορεί με ευκολία να μεταδώσει αυτό που βρήκε λέγοντας «ο Σουρής έγραψε» το παίρνει από αυτόν ο επόμενος και… χαιρετίσματα.
sarant said
38: Όχι, οι μύθοι χαρακτηρίζονται από βεβαιότητα. Εντάξει, τα άψυχα δεν αμφιβάλλουν, δίκιο έχετε, αλλά καταλαβαινόμαστε.
35: Μου κάνει εντύπωση πως είναι τόσο παλιό (1660 ο Βάρνερ, ή κάτι τέτοιο!) Μπράβο Σπύρο, έξοχο εύρημα.
Νέο Κid said
Μπράβο κι από μένα στο Σπύρο. Το φαντάστηκα να σας πω πως καποιος Γερμανός ή Γάλλος (οι Εγγλέζοι είναι πιο προσγειωμένοι και λιγότερο κομπλεξάρες συνήθως) που είχε «δει» το αρχαίο κλέος…ανακάλυπτε έκπληκτος γαϊδούρια …ασχέτως αν δεν τα ανάφερε. 🙂
Spiridione said
Εμπνεόμενος από το παρόν νήμα αποφάσισα ν’ αλλάξω το παρανόμι μου.
Πώς μπορούν να την πατήσουν και οι καλύτερες φιλολογίνες (στην Κύπρο):
«Σε τι διαφέρει η κριτική που ασκεί στην Ελλάδα ο Γ. Σουρής στο παρακάτω ποίημά
του (1910) από τον τρόπο με τον οποίο την ασκεί ο Τ. Νικηφόρου το 1979;» (σελ. 6)
Click to access topos_senario2.pdf
sarant said
44: Όμως, τα αλλαγμένα παρανόμια τα τσακώνει ο πορτιέρης 🙂
Κατά τα άλλα, το ιντερνέτι θα πάρει πολύν κόσμο στο λαιμό του. Είναι πολύ θλιβερό το εύρημά σου. Χωρίς αυτοψία σε βιβλίο, βρήκε κάπου το κατασκευασμένο στιχούργημα, έβαλε και μια χρονολογία εντελώς άσχετη και το πέταξε στη μούρη των παιδιών.
Και λέω εντελώς άσχετη, γιατί, αν έχεις διαβάσει λίγο συστηματικά τον Σουρή ξέρεις ότι δεν θα μπορούσε να το έχει γράψει αυτό το 1910, χρονιά ανόρθωσης.
ΓΜαλλος said
37 Σε αυθεντικήαπαγγελία!
ΓΜαλλος said
44 Το ακόμα χειρότερο είναι πως πρόκειται για σχεδίασμα σε σεμινάριο! Που το είδαν δηλαδή και το σχολίασαν πολλοί φιλόλογοι (και φιλολογίνες, αλλά δεν είναι απαραίτητο μόνο γυναίκες σ’ αυτή την ειδικότητα). Κι αυτό γιατί υπάρχει τυφλή εμπιστοσύνη στο ίντερνετ και δεν ψάχνουμε στις πηγές.
Μαρία said
44, 45
Και κουτσούρεψαν και το καλυτερότερο, που βρίσκεται στο τέλος.
http://www.nikiforou-poems.gr/gr/work/acrobat.htm
Avonidas said
Καλησπέρα,
παίρνω την ευκαιρία να ρωτήσω για ένα άλλο πολυσυζητημένο ποίημα του Σουρή, τους Φόρους (που έχει τραγουδήσει κι ο Χάρυ Κλύνν, και που χωρίς αμφιβολία θα μπορούσε να χει γραφτεί άνετα μέσα στην τελευταία 4ετία):
Όσο γνωρίζετε, έχει γίνει και σ’ αυτό καμιά λαθροχειρία στους στίχους; Ρωτάω διότι στο Ποιός είδε κράτος[…], ενώ ήξερα κι εγώ τις 3 πρώτες στροφές ως στίχους του Σουρή (κι ούτε είχα ακούσει ποτέ για το υπόλοιπο κολλάζ!), τους ήξερα κι εγώ παραποιημένους («λιγοστό» αντί «κλασικό», που εδώ που τα λέμε δε βγάζει μάτι)
Μαρία said
49
Καμιά. Έτσι το ανθολογεί ο Περάνθης. Γραμμένο το 1883.
sarant said
49: Το «κράτος λιγοστό» πάντως σαν νεοφιλελεύθερο δόγμα ακούγεται 🙂
Avonidas said
# 50: Μαρία, ευχαριστώ.
# 51: Εγώ το ερμήνευσα αλλιώς, πάντως, το «λιγοστό»: ταπεινό ή μίζερο, όπως όταν λέμε για κάποιον ότι είναι «πολύ λίγος». Δεν ξέρω όμως πόσο παλιά είναι αυτή η έκφραση, και δεν μπορώ να βρω κάποιον ιδεολογικό ή μοντερνιστικό λόγο πίσω από αυτή τη συγκεκριμένη λαθροχειρία. Ίσως επειδή το «κλασικό» προσδίδει μια αίγλη που δεν την ήθελε ο… αναθεωρητής;
Spiridione said
Για τις φουντολόβρακες ο Πολίτης:
http://books.google.gr/books?id=RXgZAwAAQBAJ&pg=PA278&dq=%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82+%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CF%81%CE%BC%CF%8C%CE%BD+%CF%84%CE%B7%CF%82+%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82+%CF%84%CF%89%CE%BD+%CE%B3%CF%8D%CF%86%CF%84%CF%89%CE%BD&hl=el&sa=X&ei=gn9ZU5T_IcTqywO5z4Io&ved=0CDEQ6AEwAA#v=onepage&q=%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82%20%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CF%81%CE%BC%CF%8C%CE%BD%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82%20%CF%84%CF%89%CE%BD%20%CE%B3%CF%8D%CF%86%CF%84%CF%89%CE%BD&f=false
BLOG_OTI_NANAI said
35: Δυστυχώς δεν μπορώ να βρω κάτι, αλλά μου φαίνεται ότι αυτή η παροιμία μπορεί να φτάνει και πολύ παλιά διότι και στην στην ύστερη αρχαιότητα, υπό τους Ρωμαίους θα μπορούσε να έχει ειπωθεί κάτι τέτοιο, αλλά και στο Βυζάντιο (κανένας Χωνιάτης μήπως). Από την άλλη, μπορεί να την πρωτοείπε κάποιος περιηγητής επί Τουρκοκρατίας. Χωρίς γαϊδάρους βεβαίως και όχι απαραίτητα με τη σειρά αυτή των λέξεων…
leonicos said
Γι’ αυτό και οι μύθοι, που δεν αμφιβάλλουν ποτέ, έχουν πέραση.
Μύθος είναι η εκάστοτε προσέγγιση της αλήθειας.
Επομ’ένως γιατί απ[ορείς;
argosholos said
Άσχετο, αλλά θα μπόρούσε να είναι και σχετικό:
Θα ήθελα να υποβάλω ένα αίτημα στον mythbuster οικοδεσπότη και να τον παρακαλέσω να ερευνήσει εν ευθέτω ΄χρόνω βεβαίως βεβαίως:
Κυκλοφορούν ένα σωρό προφητείες των εθνοβαρεμένων σχετικά με τον Κοσμά Αιτωλό που εναλλάσσονται με τον νέοκοπο σταρ Παίσιο: τα γνωστά, περί Μπόλης που θα τη πάρουμε (άμα δε και το τσου λου…!) και ξανθού γένους και επί παντός επιστητού…
Απ’ότι λένε όλες αυτές οι διδαχές, ανάγονται σε ένα χειρόγραφο που βρήκε ο γνωστός σταρ (νυν κεκοιμημένος) Αυγούστίνος Καντιώτης και περιέχει τις προφητείες του Κοσμά Αιτωλού.
Η ερώτηση είναι: Υπάρχει γραπτό κείμενο με τις «προφητείες» του Κ.Α, ή όχι (πιο πιθανό) και, κατ’αναλογία της παρούσας ανάρτησης, πότε εμφανίζονται για πρώτη φορά οι γνωστές προφητείες;
Υποθέτω ότι η πρώτη εμφάνιση θα είναι γύρω στο 1945-49 για τους προφανείες λόγους.
Το θέμα δεν είναι απλό, αφού εκτός από τον Πρωθυπουργό που όντως μιλάει με το Θεό (και ποιος είμαι εγώ να το αμφισβητήσω, εδώ κοτζάμ GWBush έκανε το ίδιο!) και σήμερα υπάρχει κόσμος (δεν αναφέρομαι στην Ελεύθερη Ωρα) που αγοράζει τέτοιες προφητείες, ιδίως τώρα που όλες οι εφημερίδες τοριξαν στο έντυπο υλικό…
Η πλάκα είναι ότι ο κοντός τους ξανθού γένους επαινείται από όλους τους χρυσαβγίτες της Ευρώπης γιατί είναι δυναμικός που τα βάζει με την ΕΕ (και θα μας δώσει και τη Μπόλη!). Ο ίδιος όμως τα βάζει με τους ουκρανούς ακροδεξιούς που πράγματι ενεργούν σαν ανδρείκeλα της ΕΕ και των ΗΠΑ, και πράγματι συνεργάστηκαν με τους ναζί εναντίον του Στάλιν, ο οποίος Στάλιν όμως είχε (κατ’αυτούς) σκλαβώσει τη πατρίδα τους, αφού ακόμα και ο Κολοκοτρώνης θα συνεργάζονταν με τον Χίτλερ (ή τον αγγλικό στρατό ή τον Ναπολέοντα ή τον Νεντ Στάρκ) για να διώξει τους Τούρκους κλπ κοκ και βάλτε ότι συνέχεια θέλετε στην ιστορία…Πηγή: Game of Thrones, episode $$!
Πέπε said
@53: Κατάλαβε κανείς; Εγώ πάντως όχι.
Δεν ξέρω τι είναι η φουντουλόβρακα. Μπορεί στο πρώτο συνθετικό να βρίσκεται το κλειδί για την κατανόηση του παροιμιόμυθου, αν κι εμένα μου φαίνεται ότι μάλλον θα είναι απλώς κάποιος τύπος βράκας. Πάντως στην ιστορία οι βράκες του πήραν συμπτωματικά φωτιά την ώρα που αντιμετώπιζε το κατηγορητήριο, του το φώναξε κάποιος αλλά χωρίς να του πει «φωτιά», εκείνος από την τρομάρα του άρχισε να ομολογεί ακόμη και εγκλήματα που δεν είχε κάνει, και η λέξη «φωτιά» ή οτιδήποτε άλλο σχετικό δεν αναφέρεται πουθενά στην παροιμία… Δεν μπορεί, κάτι χάνω…
(φατσούλα ξυσίματος τριχωτού κεφαλής)
Μαρία said
56
Οι προφητείες είναι πλαστές, όχι οι διδαχές.
Δες στα σχόλια:
Γς said
56:
Αργόσχολε, μΠαοκτζής είσαι; Τι Μπόλη και Μπόλη;
Πόλη είναι!
Και μια που ανέφερες για τον Αυγουστίνο Καντιώτη και τις προφητείες του Κοσμά του Αιτωλού:
>Υποθέτω ότι η πρώτη εμφάνιση θα είναι γύρω στο 1945-49
θυμάμαι που μου έλεγε ο πατέρας μου ότι τα χρόνια εκείνα του εμφύλιου και της παντοδυναμίας της Φρειδερίκης ο Καντιώτης θέλοντας να τονίσει την ματαιότητα αυτού του κόσμου, έλεγε από τον άμβωνα:
-Κι αυτήν ακόμα τη Φρειδερίκη σκουλήκια θα την φάνε!
Πάντα προβλήματα δημιουργούσε με κάθε αρχή.
Είχα κι έναν μουρλό ξάδελφο που ήταν οπαδός του και μου έδινε την «Σπίθα» που έβγαζε ο παπούλης. Εκεί να δείτε! Τα έβαζε με τους πάντες.
Κι άλλη μια πλακούλα: Ηταν κι ένας άλλος, συνάδελφός μου, στενός οπαδός του. Θεούσος.
Ολοι τον σεβόντουσαν και τον υπολήπτοντο. Πλην εμού φυσικά, που του δοκίμαζα τα ηθικά όριά του ποικιλοτρόπως και επί καθημερινής βάσεως. [Βάσεως. Χρόνια κι εκείνα. «–Είμαι της γνώμεως» η φίλη μου η Σοφία Κ. στο ίδρυμα που λέμε].
Ο Καντιωτικός λοιπόν αυτός συνάδελφός μου μη δυνάμενος να αντέξει την ανηθικότητα της πόλης μας και τον συγχρωτισμό του ίσως με άτομα του επιπέδου μου, εγκατέλειψε τα επιστημονικά και μετακόμισε στην Φλώρινα κοντά στο Δεσπότη. Μαζί με την θεοσεβούμενη γυναίκα του και τα 5 μικρά παιδιά του.
Και ξαφνικά μαθαίνω ότι το ηθικό αυτό πρότυπο, την έκανε για Ολλανδία. Σερσέ μια μικρή Ολλανδέζα μετά της οποίας έκανε γκεζί, δύο κουτσούβελα και μια νέα (χριστιανική βεβαίως) οικογένεια.
Λ said
Καλημέρα, ήταν πραγματικό ρεσιτάλ το παρόν άρθρο, σκέτη απόλαυση. Ελπίζω τα δικά μου «λυρικά» ιντερλούδια, ογκανίσματα, θα μπορούσε να τα πει κανείς, να μην την χάλασαν. Έχω μία ή μάλλον τρεις απορίες και μια εισήγηση: Πώς μας πήραν τον άγιο μας οι Κερκυραίοι, ποιά η ετυμολογία του Σπυρίδωνα και πώς προέκυψε το Σπυριδιώνης; (Στην Κύπρο είχαμε μια δημοφιλή τηλεοπτική σειρά με τίτλο αίγια φούξια που παίζεται για πολλοστή φορά χωρίς διακοπή. Όταν διαφημίζεται η σειρά στο κανάλι, ο μεν τίτλος γράφεται με αι αλλά ο εξ Ελλάδος εκφωνητής δεν λέει αίγια αλλά έιγια και ίσως κάποτε να προκύψει νεολογισμός, όπως με τον Σπυριδιώνη) .
Η εισήγησή μου είναι να συμπεριλάβει ο Νικοκύρης την ταπεινή τρεμιθιά (τριμυθιά ή τριμυκιά αλά κυπριακά) στην επόμενη έκδοση των οπωροφόρων λέξεων τιμώντας έτσι (για μια ακόμη φορά), τον εκ Τριμυθούντος άγιο Σπυριδιώνη. Γιατί, δηλαδή, τα κούμαρα είναι καλύτερα από τα τριμύθκια;
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
53: Όλα τα βρίσκει αυτό το παιδί!
57: Ναι,. δεν είναι και πολύ καθαρό!
60: Η τριμιθιά θα είχε τη θέση της, πράγματι. Έστω και σαν παρακλάδι της φιστικιάς.
56: Δεν έχω ασχοληθεί με τον Κοσμά τον Αιτωλό.
BLOG_OTI_NANAI said
56: Οι προφητείες που αποδίδονται στον Κοσμά τον Αιτωλό, φτάνουν σε εμάς αποκλειστικά από αβέβαιη προφορική παράδοση, όπως γράφει ο Μενούνος (Ιωάννης Μενούνος, «Κοσμά του Αιτωλού Διδαχές και Βιογραφία», 2004 (7η έκδοση), σ. 316).
Και βεβαίως για τις υπερβολές σε βαθμό «παραλογίας«, κάνει λόγο ακόμα και ο Περραιβός από τα 1860! (Χριστόφορος Περραιβός, «Σύντομος βιογραφία του αοιδίμου Pήγα Φεραίου του Θετταλού», εν Αθήναις 1860, σ. 49)
Εδώ οφείλουμε δύο διευκρινήσεις:
Όπως επισημαίνει και ο Μενούνος και άλλοι σοβαροί μελετητές του έργου και των Παραδόσεων του Πατροκοσμά, ήταν αδύνατον με τους Τούρκους και τους Εβραίους ολόγυρά του να μιλάει ανοιχτά για ένοπλη αντίσταση κ.λπ. κ.λπ.
Κατά συνέπεια, έχουμε δίκιο να δεχτούμε ότι κατά λέξη, τέτοια πράγματα δεν μπορεί να τα είπε και δικαιούμαστε να αμφιβάλουμε για την κατά λέξη εκφορά τόσο ξεκάθαρων προτροπών ένοπλου αγώνα και αντίστασης.
Από την άλλη όμως, θα οδηγηθούμε στη σφαίρα της μεταφυσικής, αν πούμε ότι «κατά τύχη», σε όλους τους τόπους απ’ όπου πέρασε ο Πατροκοσμάς, δημιουργήθηκαν παραδόσεις που τον συνδέουν με την ελευθερία του Γένους.
Αυτό σημαίνει ότι χωρίς λογική αμφισβήτηση, ακόμα κι αν δεχτούμε ότι οι λαϊκές διατυπώσεις αποτελούν «μετάφραση» των όσων πραγματικά είπε ο πατροκοσμάς, εντούτοις δεν είναι δυνατόν να δεχτούμε ότι στο περιεχόμενο της στάσης του, των συμβολισμών του, των προσωπικών του συζητήσεων, του πνεύματος της κατήχησης του κ.λπ., δεν υπήρχαν στοιχεία που να αφορούν το μήνυμα μιας επερχόμενης απελευθέρωσης.
Είναι τόσο πολλοί και διαφορετικοί και απομακρυσμένοι γεωγραφικά οι τόποι στους οποίους δημιουργήθηκαν παραδόσεις για προφητείες απελευθέρωσης, που είναι αδύνατον να δεχτούμε ότι από τύχη όλες αυτές οι παραδόσεις επικεντρώθηκαν σε ένα ιστορικό πρόσωπο χωρίς να υπάρχει κάποιος πυρήνας ιστορικότητας.
Theo said
@56:
Έχω δει ένα βιβλιαράκι με «προφητείες» του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, που εκδόθηκε πριν από καμιά κατοσταριά χρόνια (το 1915, αν θυμάμαι καλά) και μια αναφορά σε έκδοση των «προφητειών» στα τέλη του 19ου αιώνα. Το βιβλίου του Καντιώτη για τον άγιο Κοσμά, που πρωτοεκδόθηκε το 1950, περιέχει πολύ περισσότερες, που τις συνέλεξε από προφορική παράδοση. Όμως, η απόσταση των 200 χρόνων από τότε που πρωτοειπώθηκαν εγείρει πάρα πολλές αμφιβολίες για τη γνησιότητά τους. Ενώ τα χειρόγραφα των διδαχών που καταγράφηκαν από αυτήκοους μαθητές του (και εκδόθηκαν από τον Ιωάννη Μενούνο το 1980 -η διδακτορική διατριβή του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) χρονολογούνται λίγα χρόνια μετά την εκφώνησή τους.
Έτσι, αυτό που γράφει η Μαρία στο σχ. 58 είναι το πιο πιθανό.
Οι δε «προφητείες» του π. Παϊσίου είναι ή πλαστές ή προέρχονται από παρανόηση των λόγων του. Είχαμε μια συζήτηση με τον Ιάκωβο σχετικά με αυτές εδώ προ 15μέρου.
Theo said
@62:
Είδα το σχόλιό σου μετά που έγραψα το δικό μου.
Ο άγιος Κοσμάς είχε αδιαμφισβήτητο κύρος στον λαό, κυρίως της ηπειρωτικής Ελλάδας. Δεν αναρωτιέσαι μήπως πολλοί εκμεταλλεύτηκαν αυτό το κύρος και χάλκευσαν «προφητείες» με το όνομά του για να προωθήσουν τις ιδέες τους;
Πχ. στις αυθεντικές διδαχές του απουσιάζει οποιοδήποτε στοιχείο ή υπόνοια προτροπής προς επανάσταση. Αντίθετα, μιλά για υπομονή και κατευνασμού των Τούρκων με χρήματα. Η μόνη «αντίσταση» που προπαγανδίζει (που ήταν και η «γραμμή» του Πατριαρχείου) είναι η ίδρυση σχολείων και η χρήση των ελληνικών αντί των αρβανίτικων. Αυτά συνετέλεσαν στην επιβίωση της ρωμιοσύνης μέχρι την Επανάσταση.
BLOG_OTI_NANAI said
Δεν έχεις άδικο σε αυτό που λες, αλλά όπως γράφει και ο Κώνστας, πόσο τυχαίο μπορεί να είναι, τραγούδια, προσευχές, πορφητείες κ.λπ. να συνδέουν τον Πατροκοσμά με την απελευθέρωση; Και μάλιστα δίπλα στον άγιο Γεώργιο.
Είναι τόσο πολλές οι αναφορές που τέλος πάντων, για να αμφισβητήσει κάποιος ακόμα και τον πυρήνα αληθείας τους, θα πρέπει να μελετήσει εντατικά όλα τα δεδομένα και να καταλήξει σε ένα πειστικό συμπέρασμα.
Theo said
@66:
Εντάξει, τίποτα δεν μπορούμε να αποκλείσουμε.
Όμως, ενώ οι διδαχές του αγίου Κοσμά παραδίδονται σε δεκάδες χειρόγραφα (τα 8 που είδε ο Μενούνος + περισσότερα από 10 για τα οποία παραθέτει μαρτυρίες ότι κάποτε ήσαν στην κατοχή συγκεκριμένων ανθρώπων + κάποια άλλα στα οποία οι κάτοχοί τους δεν του επέτρεψαν την πρόσβαση) δεν φαίνεται σε κανένα από αυτά να υπάρχουν «προφητείες» του, κάτι παράδοξο για όσους ερευνούν τη χειρόγραφη παράδοση κειμένων, όπως εγώ. Ούτε μαρτυρείται και κάποιο άλλο χειρόγραφο με «προφητείες», και η πρώτη έντυπη έκδοσή τους γίνεται περισσότερο από έναν αιώνα μετά το μαρτύριό του.
Μήπως έγινε κάτι αντίστοιχο μ’ αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας με τον π. Παΐσιο, που ενώ δεκάδες άνθρωποι που τον γνώρισαν από λίγο έως καθόλου (και κατά «σύμπτωση» κινούνται στον εθνικιστικό και ακροδεξιό χώρο) «παραδίδουν» «προφητείες» του, όσοι ήσαν πράγματι κοντά του το αρνούνται; (δηλαδή, βρισκόμαστε μπροστά στην κατασκευή ενός μύθου).
Μήπως, λοιπόν, μαζί με τον μύθο και τις ψευδοπροφητείες (για το «ξανθὸν γένος», κλπ.) του ανύπαρκτου Αγαθάγγελου από τον Θεόκλητο Πολυειδή, σύγχρονου του αγίου Κοσμά, κατασκευάστηκε λίγο μετά κι ένας αντίστοιχος μύθος για τον Άγιο, οι μαθητές του οποίου, ενώ κατέγραψαν αρκετές διδαχές, δεν μας παρέδωσαν ούτε μία «προφητεία» του;
Φυσικά, το ερωτηματικό είναι πώς εξαπλώθηκε τόσο ευρέως αυτός ο «μύθος» για τον άγιο Κοσμά (αν είναι μύθος) σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα.
Οπότε, και οι δύο «θεωρίες» έχουν στοιχεία που συνηγορούν υπέρ τους και άλλα που δεν τις ευνοούν. Και χρειάζεται περαιτέρω, μεγαλύτερη και βαθύτερη έρευνα.
BLOG_OTI_NANAI said
66: «το ερωτηματικό είναι πώς εξαπλώθηκε τόσο ευρέως αυτός ο “μύθος” για τον άγιο Κοσμά (αν είναι μύθος) σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα»
Νομίζω κι εγώ πως αυτό είναι το ερώτημα.
Για το πλήθος των προφητειών αλλά και τις κατά λέξη διατυπώσεις των προφητειών, ήδη έχουμε τη συμβουλή του Μενούνου να είμαστε επιφυλακτικοί διότι πηγάζουν από την προφορική παράδοση. Από την άλλη ο Κώνστας δέχεται ότι στον Πατροκοσμά αποδίδεται μια σχέση με την Επανάσταση.
Από εκεί και πέρα όμως, αν υπάρξει απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη και γερά εδραιωμένη στα στοιχεία, δεν έχουμε πρόβλημα να τη δεχτούμε.
Γς said
11:
>Το παράγγειλα και θα το έχω αύριο το απόγευμα.
Πέρασα χτες το απόγευμα στο Βιβλιοπωλείο της Πλατείας, που είναι απέναντι απ το φασφουντάδικο Εβερεστ και πήρα το… χάμπουργκερ
sarant said
68: Καλοφάγωτο!
Theo said
67:
Κλείνω τη συζήτηση (από μέρους μου) με την επισήμανση πως το ότι οι επαναστατημένοι Έλληνες επικαλούνταν τον άγιο Κοσμά δεν είναι στοιχείο που συνηγορεί για την πατρότητα των «προφητειών» του. Με την ίδια λογική, θα ‘πρεπε κι ο άγιος Γεώργιος (ο εν Ιωαννίνοις;) να είχε «προφητεύσει» ανάλογα.
nikos10 said
Ένα ωραίο τουρλουμπούκι σουρικών και «σουρικών» στίχων σε ψηφοδέλτιο των προχτεσινών εκλογών.
Corto said
(κράτος μικρομεσαίο!! – λέξη που δεν λεγόταν πριν από το 1980)
Μήπως υπάρχει κάποιο λάθος σε αυτήν την διαπίστωση;
Μου φαίνεται ότι ο συγκεκριμένος στίχος του ψευδοποιήματος δεν αναφέρεται στο κράτος, αλλά στον Έλληνα.
«Σουλούπι, μπόι, μικρομεσαίο,
ύφος του γόη, ψευτομοιραίο».
Παρεμπιπτόντως γνωρίζουμε την επιθεώρηση της δεκαετίας του 1980 από όπου προέρχονται οι συραμμένοι στίχοι;
sarant said
Οχι. Εικασία μου είναι, που βασίζεται στη βεβαιότητα πως η λέξη «μικρομεσαίος» δεν λεγόταν πριν από τη δεκ. 80
Corto said
Και το «ωχ αδερφέ» μου φαίνεται σχετικά νεώτερη έκφραση.
Επίσης η στροφή:
«Όλα σ’ αυτή τη γη μασκαρευτήκαν/ ονείρατα, ελπίδες και σκοποί
οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν/ δεν ξέρομε τί λέγεται ντροπή.»
εκτός από το μέτρο, μου φαίνεται εντελώς άσχετη και ως προς το ύφος σε σύγκριση με το υπόλοιπο συμπίλημα.
Μαρία said
73
Περιορίζονταν κυρίως στις επιχειρήσεις κατα τις γαλλικές PME και μετά πέρασε στα στρώματα.
Αφωτιστος Φιλέλλην said
Σε αναζήτηση του πλούτου στη μικροαστική Αθήνα
Του Γιώργου ΣΤΑΘΑΚΗ
Το εκτενές αυτό διήγημα του Μητσάκη είναι ίσως ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά λογοτεχνικά έργα που επικεντρώνονται στην οικονομία. Θέμα του είναι η οικονομική νοοτροπία του γρήγορου πλουτισμού, σύμπτωμα μιας κοινωνίας με προαστική σκέψη, που επιβιώνει ασθμαίνοντας σε μια καθ’ όλα αστική Αθήνα.
[….]
«….εξιστορεί τα συμβάντα της συγκεκριμένης έκτασης, όπως έγιναν από τον «καιρό των Λαυριακών». Ένας κουμπάρος του από τον Μαραθώνα, του αποκάλυψε ότι σε αυτή την έκταση εντόπισε περίεργες πέτρες. Τις προσκόμισαν στο Χημείο, μάλιστα στον ίδιο τον Χρηστομάνο, (λόγω της μανίας με τα ορυχεία, ο επικεφαλής του Χημείου του Κράτους ήταν τότε διάσημος), και αυτός εντόπισε χρώμιο στη σύνθεση του. Στην εύλογη απορία του Γεωργιάδη, εάν παρ’ όλα αυτά η ποσότητα είναι αρκετή προκειμένου να αξιοποιηθεί, και εάν ο Χρηστομάνος το βεβαίωσε, ο Μεγγλίδης απαντά: «Αξίαν; Σπανίαν αξίαν! Και έπειτα, έχω ανάγκη εγώ να μου ειπή ο Χρηστομάνος; Δεν ηξέρω εγώ; Δεν το βλέπω το πράγμα; Αυτό φαίνεται, φως φανερόν! Μην τα σκέπτεσαι καθόλου αυτά! Είναι δική μου δουλειά!». Και επανέρχεται στο σενάριο περί ξένης εταιρείας: «Τα θέλουν αυτά οι ξένοι. Γιατί… βλέπεις… αυτοί έχουν τα μέσα! Να μας δώση καμμιά πεντακοσαριά χιλιάδες, να της το δώσουμε. Έτσι κ’ έτσι, πέτραις είναι εκεί πέρα! Τι θα χάσουμε; Παίρνουμε τον παρά, τον κάνουμε τρία μερίδια, (συμπεριέλαβε φαίνεται γενναιοφρόνως και τον Παναγιώτην), και… αντίο Ψυρρή, σου λέει ο άλλος! Γλυτώνουμε και από τις σκοτούρες. Που να κάθεσαι τώρα να σκάβεις, δεν είμαστε μεις γι’ αυτά! Εταιρεία να βρης! Άκουσε που σου λέω εγώ!… Το κάτου της γραφής, τι έχουμε να χάσουμε;… Βουνά του Θεού θα δώσουμε, πέτραις του Θεού θα δώσουμε, λίραις στερλίνες θα πάρουμε!» »
[…]
Μετά από επιμονή του Μεγγλίδη επισκέπτονται την περιοχή, παίρνουν δείγμα του εδάφους και ο Γεωργιάδης το προσκομίζει στον Χρηστομάνο στο Χημείο. Οι θησαυροί είναι φυσικά άνθρακες και τελικά μια μέρα που ο Γεωργιάδης ξεκόβει το θέμα, ο Μεγγλίδης φεύγει θυμωμένος, οριστικά πλέον από το γραφείο του.
Στο αφήγημα του Μητσάκη το κύριο μέλημα του Μεγγλίδη είναι ο πλουτισμός, η οικονομική ανέλιξη, η αξιοποίηση ευκαιριών. Οι δύο πηγές του γρήγορου πλουτισμού ονοματίζονται: είναι τα ορυχεία και το χρηματιστήριο. Πρόκειται για τις απόλυτες εμμονές των κοινωνικών ομάδων που επιζητούν τον γρήγορο πλουτισμό. Μέχρι να γίνει όμως αυτό, οι στρατηγικές κοινωνικής ανόδου είναι πιο συμβατικές: δημόσιο και δικηγορία.
Ο Μεγγλίδης κινείται γύρω από τους πολιτικούς, προκειμένου να εξασφαλίζει κάποια δημόσια θέση. Θεωρεί εαυτόν «διωκόμενο» από «πολιτικούς αντιπάλους» και από μικροσυμφεροντολόγους ανταγωνιστές. Δηλώνει γεωμέτρης και θεωρεί αυτονόητο ότι του αξίζει μια θέση στο δημόσιο, που θα του διασφαλίζει την αξιοπρεπή επιβίωση του.
O Γεωργιάδης πατάει σε μια άλλη στρατηγική ανόδου: την επαγγελματική μόρφωση. Ο δικηγόρος (όπως και ο γιατρός) θεωρούνται επαγγέλματα που διασφαλίζουν την κοινωνική άνοδο. Πατάει καλύτερα στα πόδια του και είναι πιο δεκτικός στην ορθολογική σκέψη.
Οι ιδέες περί πλούτου επηρεάζοται από τις κρατούσες απόψεις και τις εξελίξεις στον ευρύτερο διεθνή χώρο. Στις ΗΠΑ η οικονομική άνοδος για γρήγορο πλουτισμό έχει όνομα: τα ορυχεία. Η Καλιφόρνια ζούσε τότε τον πυρετό του χρυσού: το «lets go west» ήταν η ιδεολογία του οικονομικού καιροσκοπισμού. Παράλληλα, η Αφρική αποτέλεσε το νέο πεδίο συγκρούσεων, όπου οι παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις και οι νέες βιομηχανικές χώρες συγκρούονταν για τον έλεγχο περιοχών. Το επίμαχο θέμα είναι φυσικά η απόκτηση πρώτων υλών για τη βιομηχανία. Τα ορυχεία και οι σιδηρόδρομοι αποτέλεσαν προσφιλή πεδία για την ενεργοποίηση του θεσμού των μετοχών και του χρηματιστηρίου, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες επενδύσεις που τα έργα αυτά απαιτούσαν. Οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, όπως και οι ΗΠΑ, ενεπλάκησαν στην διαδικασία αυτή. Στην Ελλάδα το θέμα ήταν διαφορετικό.
Η οικονομική ιδεολογία του ορυχείου είναι απόλυτα συμβατή με τις προαστικές οικονομικές νοοτροπίες των μικροαστικών στρωμάτων, που κινούνται ανάμεσα στο αγροτικό παρελθόν και το αστικό μέλλον: υπάρχουν, εκεί έξω στη φύση, πόροι κρυμμένοι, που η ανακάλυψη τους δημιουργεί, όπως στην προαστική εποχή, πλούτο. Χρυσός ή άλλα ορυκτά, δεν έχει σημασία: μια πρόσληψη του πλουτισμού χωρίς προαπαιτούμενα. Σκάβεις, το βρίσκεις και τελείωσες. Προσομοιάζει με τον κρυμμένο θησαυρό κάποιου παλιού πειρατή, κάποιου πλοίου που προσάραξε, ή με το κρυμμένο απόθεμα ενός πολέμου ή μιας ληστείας. Όπως διεξοδικά αναλύει ο Μητσάκης, την εποχή των Λαυριακών δημιουργήθηκε, πολύ εύκολα και σε πολύ μεγάλες μερίδες του πληθυσμού, η εντύπωση ότι η Ελλάδα κάθεται πάνω σ’ ένα απέραντο υπόγειο ορυχείο χρυσού.
Εντούτοις, ο νέος χρυσός της βιομηχανικής εποχής είναι διαφορετικός. Τα ορυχεία σήμαιναν εργασία και κεφάλαιο. Και φυσικά επιστήμη και τεχνικές προόδους. Αυτές που μόλις είχαν επιτρέψει την βιομηχανική οργάνωση του ορυχείου.
Όμως ο Αθηναίος Χρυσοθήρας δεν έχει τέτοιες φιλοδοξίες. Ο πλουτισμός που αναζητά είναι διαμεσολαβητικός και αρπακτικός, όχι βιομηχανικός, συστηματικός και κεφαλαιοκεντρικός. Ο πλούτος, ως προϊόν είτε του κεφαλαίου είτε της εργασίας, φαντάζει εξωπραγματικός, σε κοινωνικές ομάδες εν μέρει κρατοδίαιτες, εν μέρει μικροεμπορευματικές και μικροεπαγγελματικές. Η βιομηχανία, ως οργανωμένη δράση του κεφαλαίου, είναι ξένη προς τον Μεγγλίδη. Η προσδοκία του είναι, αμέσως μετά την ανακάλυψη να πουλήσει την άδεια σε μια ξένη εταιρεία του είδους, η οποία θα αναλάβει την καθαυτή οργάνωση της εξόρυξης.
Το ελληνικό κράτος παρείχε τότε αφειδώς άδειες για έρευνες προς αναζήτηση ορυχείων. Ο Μεγγλίδης απέκτησε μια άδεια και με την ανακάλυψη του ορυχείου προσέβλεπε να εκποιήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσής του σε «αυτούς που ήξεραν», σε αυτούς που θα οργάνωναν την πραγματική εκμετάλλευση του ορυχείου. Ο μεσολαβητικός ρόλος του θα τελείωνε εκεί. Ο πλουτισμός του θα ήταν προϊόν αυτής της μεσολαβητικής πράξης.
[…]
Ο Γιώργος Σταθάκης διδάσκει Πολιτική Οικονομία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης|
http://avgi-anagnoseis.blogspot.gr/2008/05/blog-post_6079.html
ΥΓ Εξαιρετικός ο Γιώργος Σταθάκης ως διδάσκων -βεβαίως- οικονομική ιστορία μέσα από την παραγνωρισμενη λογοτεχνία του Μ.Μ. εν έτει 1890!
Ομως το προβλημα του μκροαστου Μεγγλιδη :
«Γλυτώνουμε και από τις σκοτούρες. Που να κάθεσαι τώρα να σκάβεις, δεν είμαστε μεις γι’ αυτά! Εταιρεία να βρης! Άκουσε που σου λέω εγώ!… »
συνεχιζει να υπαρχει και το 2016 για την εκαστοτε κυβερνηση. Η νεολαια σπουδαζει κατα 70% σε ΑΕΙ/ΑΤΕΙ για να μην σκαβει, να μην ασχολειται με την χειρωνακτικη εργασια, για την οποια εχει θεωρητικη μονον γνωση μαζι με αλλλεργια/απεχθεια/αποστροφη. Στις «καθυστερημενες» χωρες της Ε.Ε. 50% των νεων ακολουθει την τεχνικη εκπαιδευση, ενω στην χωρα μας μονον το 25%.
Ηδη το πρωι ειδα στην ΕΡΤ τον εκπροσωπο της ΝΔ Γεράσιμο Γιακουμάτο να λεει οτι εφοσον οι προσφυγες θα παραμεινουν 2-3 ετη στην χωρα μας να ψηφισθει διαταξη για να εργαζονται σε αγροτικες εργασιες με εργοσημο.
sarant said
76 Ειναι το «Εις Αθηναίος χρυσοθήρας» του Μητσάκη, αυτό
Και ο Χρηστομάνος είναι ο πατέρας του λογοτέχνη.
Spiridione said
Ελπίζω να μη λένε και το τραγουδάκι του άρθρου 🙂
http://www.avgi.gr/article/10971/7057743/-o-soures-periegrapse-semerines-pathogeneies-
spatholouro said
Εδώ μια αναφορά στον Σπυριδιών από το 1869:
«Είχε δίκηο ο Σπυριδιών να λέγη:
Ω Αθήνα τέτοια χώρα!
Τι καβούρους τρέφεις τώρα!»
(εφημ. ΚΟΣΚΙΝΟΝ, 28/1/1869)
ΚΑΒ said
Δεν ξέρω αν έχει ειπωθεί (και αν προσθέτει κάτι στη σχετική έρευνα) ότι στη συλλογή παροιμιών του Βάρνερ (μέσα του 17ου αι.) υπάρχει η παροιμία:
Αθήνα, πρώτη χώρα, πώς ήσουν πρώτα και πώς είσαι τώρα.
Δύτης των νιπτήρων said
Να μια ωραία ανακάλυψη!
sarant said
81 Πράγματι ωραία ανακάλυψη, μου κάνει εντύπωση!
spiridione said
80, 81, 82
σχ. 35
spatholouro said
#80/81/82
τρεις απανωτές αβλεψίες!!!
spiridione said
82. Νικοκύρη, μπορεί να μην το θυμόσουν, αλλά και πριν από τρία χρόνια πάλι εντύπωση σου είχε κάνει 🙂
ΚΑΒ said
Σωστά και σ’ ευχαριστούμε. Εγώ ήμουν επιφυλακτικός πάντως.
sarant said
Ξεχνάω βρε παιδιά, ξεχνάω!
Γιώργος said
Του Βύρωνα είναι, από το νεανικό του ταξίδι, το διασώζει ως παροιμιακώς λεγόμενο.
Review of Gell’s Geography of Ithaca, and Itinerary of Greece (From the «Monthly Review» for August 1811):
‘As we proceed, we found the author observing that «Athens is now the most polished city of Greece,» when we believe it to be the most barbarous, even to a proverb — Ω Αθήνα, προτη χώρα, | Τι γαιδάρους τρεφεις τώρα *; […]
* We write these lines from the recitation of the travellers to whom we have alluded; but we cannot vouch for the correctness of the Romaic.
sarant said
88 Eυχαριστούμε πολύ για το σχόλιό σας, επειδή είναι το πρώτο σας δεν δημοσιεύτηκε αμέσως αλλά κρατήθηκε προς έγκριση.
Παροιμιακό λοιπόν που πρώτος το καταγράφει ο Βύρωνας. Ευχαριστούμε!