Λίγες εβδομάδες πριν τις προεδρικές του 2018 το εκλογικό τοπίο στην Κύπρο άρχισε να διαμορφώνεται: η εικόνα και οι επιδόσεις των υποψηφίων προέδρων βάσει ποσοτικών και ποιοτικών κριτήριων, η αποτελεσματικότητα των προεκλογικών εκστρατειών, οι συσπειρώσεις, οι διαρροές, οι μετατοπίσεις – και το πιο σημαντικό οι τάσεις.
Παρά τον έντονο και μακρύ προεκλογικό αγώνα παρατηρείται μια πρωτοφανής ρευστότητα του εκλογικού σώματος. Το κυπριακό κομματικό σύστημα έχει μπει σε μια μεταβατική περίοδο, σε μια εποχή πολύ μεγάλης εκλογικής κινητικότητας με πολλαπλά είδη μετατοπίσεων. Η άμβλυνση των κομματικών ταυτίσεων που έχει επέλθει τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή.
Η επίδραση της προεκλογικής περιόδου στο εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι κάθε φορά η ίδια. Υπάρχουν εκλογικές αναμετρήσεις όπου η επίδραση της προεκλογικής εκστρατείας δεν διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο. Στην περίπτωση όμως της επικείμενης εκλογικής αναμέτρησης πιστεύω θα συμβεί ακριβώς το αντίθετο. Η δυναμική της προεκλογικής περιόδου θα αποδειχτεί η μεγαλύτερη που έχει παρατηρηθεί στην Κύπρο.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ένα σημαντικό κομμάτι του εκλογικού σώματος θα πάρει τις αποφάσεις του λίγες μέρες πριν την κάλπη. Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν για τις πολιτικές καμπάνιες. Θα μπορούσε μια δημιουργική ιδέα, μια έξυπνη κίνηση στην προεκλογική σκακιέρα να κάνει τη διαφορά στην κρίσιμη αυτή φάση;
Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται μια τέτοια ιδέα, μια εκλογική καινοτομία. Ένα σχέδιο–πρόταση που θα ενίσχυε την προσπάθεια του υποψήφιου προέδρου –που θα το συμπεριλάμβανε στο προεκλογικό του πρόγραμμα– να αντλήσει ψήφους από τη μεγάλη δεξαμενή των ανένταχτων ή/και αναποφάσιστων πολιτών. Το εν λόγω σχέδιο στοχεύει στην ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης (θα επέφερε απτά αποτελέσματα εδώ και τώρα).
Πιο συγκεκριμένα, σκοπός του προτεινόμενου προγράμματος με τίτλο «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» είναι η συνδημιουργία δημόσιας αξίας μεταξύ της κυβέρνησης, των επιχειρήσεων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το εν λόγω σχέδιο μπορεί να υλοποιηθεί γρήγορα και εύκολα με σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται αναλυτικά ο τρόπος υλοποίησης του έργου «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» στην Κύπρο, όμως αυτό μπορεί να προσαρμοστεί και εφαρμοστεί άμεσα και στην Ελλάδα.
Στο σχέδιο «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» ο ρόλος της κεντρικής κυβέρνησης θα είναι συντονιστικός και υποστηρικτικός: καθορισμός πλαισίου, παροχή κινήτρων και διευκόλυνση του επιχειρείν. Την ευθύνη σχεδιασμού και υλοποίησης του προγράμματος θα έχουν οι Τοπικές Αρχές σε επίπεδο Δήμων και Συμπλεγμάτων Κοινοτήτων, ενώ θα αξιοποιούνται και οι υπηρεσίες/χορηγίες που προσφέρονται από τους αρμόδιους Φορείς: Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων, Πανεπιστήμια, Κέντρο Παραγωγικότητας, Αρχή Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας, Επιχειρηματικοί Άγγελοι, Υπουργεία, ΕΕ κ.ά.
Το σχέδιο «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» ακολουθεί μια διατμηματική (cross-functional) προσέγγιση και χαρακτηρίζεται από διαλειτουργικότητα, ευελιξία και επεκτασιμότητα/κλιμάκωση (scalability). Σκοπός του προγράμματος είναι η αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων και μέσων που διαθέτουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες σε διαρκή βάση, με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και τη δημιουργία αμοιβαίου οφέλους.
Το εν λόγω πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, τα δομικά χαρακτηριστικά και τις κρίσιμες σχέσεις τους ώστε να καταστούν μοχλοί ανάπτυξης και κινητοποίησης του τοπικού παραγωγικού δυναμικού, προωθώντας την τοπική απασχόληση και τη συνεργασία με άλλους φορείς της τοπικής κοινωνίας, συντονίζοντας τις αναπτυξιακές τους δράσεις (ενίσχυση των clusters). Η εγγύτητα των Τοπικών Αρχών με την κοινωνία των πολιτών: α)Διευκολύνει την αναγνώριση των προκλήσεων και ευκαιριών και β)αξιοποιεί τα δυνατά σημεία ή τα «πλεονεκτήματα» της τοπικής κοινωνίας σε κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο.
Οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης –σε επίπεδο Δήμων και Συμπλεγμάτων Κοινοτήτων– θα μπορούσαν να προσφέρουν ισχυρά κίνητρα και διευκολύνσεις στις επιχειρήσεις, στις συμπράξεις τοπικού χαρακτήρα, στους πολιτιστικούς φορείς, στις εθελοντικές οργανώσεις αλλά και στους δημιουργούς που θα επέλεγαν να συμμετάσχουν στο σχέδιο «Τοπική Καινοτομία –Υπερτοπική Αξία».
Τα κίνητρα που θα προσφέρονται περιλαμβάνουν: οικονομικά, φορολογικά και πολεοδομικά κίνητρα, αύξηση των δικαιωμάτων ανάπτυξης, απαλλαγή από τα διάφορα τέλη, διαφημιστικά κίνητρα, δωρεάν παραχώρηση αιθουσών εκδηλώσεων και εκθεσιακών χώρων κ.ά. Τα κίνητρα και οι διευκολύνσεις μπορούν να παραχωρούνται για επιχειρηματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή και περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες και δράσεις που δημιουργούν νέες, πρόσθετες θέσεις εργασίας.
Το προτεινόμενο σχέδιο δεν αφορά μόνο ανατρεπτικές ή επαναστατικές καινοτομίες αλλά –και κυρίως– μικρής κλίμακας βελτιωτικές αλλαγές και καινοτομίες. Μπορεί να αφορά την επέκταση των εργασιών μιας επιχείρησης, τη βελτίωση σε ένα υπάρχον προϊόν/υπηρεσία, την ενίσχυση της γυναικείας και της νεανικής επιχειρηματικότητας, μια έκθεση ζωγραφικής, μια μουσική εκδήλωση ή θεατρική παράσταση, την παρουσίαση ενός βιβλίου, ένα νέο ηλεκτρονικό πρόγραμμα κ.ά. Όλες οι προτάσεις θα αξιολογούνται από ειδική επιτροπή με βάση καθορισμένα κριτήρια.
Η Κύπρος διαθέτει πληθώρα νέων ταλαντούχων δημιουργών των οποίων τα έργα ενδεχομένως να μην είναι ευρύτατα γνωστά. Φέρνω για παράδειγμα ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που διάβασα πρόσφατα το οποίο με εντυπωσίασε για την πρωτότυπη του προσέγγιση. Πρόκειται για το βιβλίου του Κώστα Χατζηπαύλου «Ιστορίες του Αγώνα» στο οποίο παρουσιάζονται δεκατέσσερις ιστορίες που φωτίζουν την ανθρώπινη πτυχή του Αγώνα της ΕΟΚΑ. Η δωρεάν παραχώρηση από τους Δήμους και τις Κοινότητες χώρων για την παρουσίαση και προβολή τέτοιων έργων (συγγραφέων, ζωγράφων, σχεδιαστών, εικονογράφων κ.ά.) θα ενίσχυε ουσιαστικά το έργο των δημιουργικών επαγγελματιών.
Η Δημιουργική Οικονομία:
- «Μετρά» τις ιδέες ενός ανθρώπου που έχουν μετατραπεί σε προϊόντα και απευθύνονται σε μια ολόκληρη κοινωνία.
- Περιλαμβάνει τον τεράστιο πλούτο ταλέντου, πνευματικής ιδιοκτησίας, διασυνδεσιμότητας και, φυσικά την πολιτιστική κληρονομιά της κάθε περιοχής ξεχωριστά.
Οι εικαστικές και παραστατικές τέχνες, τα παραδοσιακά προϊόντα, η γαστρονομία, ο τουρισμός, τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, η έρευνα, η ανάπτυξη και η καινοτομία, ο αθλητισμός, οι νέες τεχνολογίες, το λογισμικό, η αρχιτεκτονική, η μόδα, ο σχεδιασμός, η διαφήμιση, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα κοινωνικά δίκτυα και άλλοι δημιουργικοί κλάδοι αποτελούν πηγή βιώσιμου και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος αφού βασίζονται στη γνώση και τη δημιουργικότητα. Οι Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες είναι από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους παγκοσμίως.
Στο πλαίσιο του σχεδίου «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» η δωρεάν παραχώρηση των εκθεσιακών χώρων, των αιθουσών εκδηλώσεων και των διαφημιστικών πινακίδων εκ μέρους των Τοπικών Αρχών θα γίνεται μόνο για περιόδους που δεν είναι κρατημένες για άλλους σκοπούς ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε απώλεια εσόδων. Με αυτό τον τρόπο θα αξιοποιούνται πλήρως όλοι οι πόροι και τα μέσα που διαθέτουν οι Τοπικές Αρχές σε συνεχή βάση.
Μέσα σε ένα δυναμικό οικοσύστημα όπως είναι οι τοπικές κοινωνίες, οι καινοτομίες μεταφέρονται και πολλαπλασιάζονται. Μια καλή ιδέα μεταφέρεται από μια ομάδα σε άλλη ομάδα και από μια κατάσταση σε άλλη κατάσταση. Μια καινοτόμος πρακτική μεταφέρεται από ένα οργανισμό σε άλλο οργανισμό. Κάθε μετάδοση της ιδέας έχει τη δυνατότητα να προσθέτει αξία. Η καινοτομία σε ένα τομέα μπορεί να πυροδοτήσει την ανάπτυξη νέων καινοτομιών σε άλλους τομείς. Μια δημιουργική ιδέα ή ένα καινοτομικό γεγονός μπορούν να οδηγήσουν σε νέες ανακαλύψεις και εφευρέσεις.
Οι νέες, οι μικρομεσαίες και οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποτελούν την κινητήριο δύναμη της ανάπτυξης, την πηγή δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Όμως οι επιχειρήσεις για να προσλάβουν πρέπει να υπάρχει αρκετή ζήτηση για τα προϊόντα τους. Η μειωμένη ζήτηση –η λιτότητα– αποθαρρύνει τις επενδύσεις και τις προσλήψεις. Σε περίοδο ύφεσης η εστίαση πρέπει να είναι στις θέσεις εργασίας και στην αύξηση των εισοδημάτων. Όταν αυξάνεται η ζήτηση αυξάνεται και η απασχόληση. Ανάπτυξη σημαίνει μεγέθυνση της οικονομίας, δημιουργία νέας αξίας.
Για την απελευθέρωση του δημιουργικού δυναμικού των τοπικών κοινωνιών, απαραίτητες κρίνονται η αύξηση της τοπικής αυτονομίας – μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων στις Τοπικές Αρχές ώστε να έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια– και η ενθάρρυνση του τοπικού πειραματισμού, με νέες τεχνολογίες και καινοτόμους θεσμούς. Είναι αναγκαίο να επιτευχθεί εκ βάθρων μία ριζική μεταρρύθμιση, για ένα νέο μοντέλο Τοπικής Διακυβέρνησης με μία ισχυρή και καινοτόμο Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Για να προχωρήσει μια χώρα στην ανάκαμψη και στην ανάπτυξη χρειάζονται επενδύσεις. Οι δημόσιες επενδύσεις είναι απαραίτητες για τη μακροπρόθεσμη και αποτελεσματική μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων. Στις δημόσιες επενδύσεις καθοριστικό ρόλο παίζουν, στην Ευρώπη, οι επενδύσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι τοπικές δημόσιες επενδύσεις λόγω του μεγέθους τους, είναι ευέλικτες, παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό απορροφητικότητας και έχουν άμεσα αποτελέσματα στην αύξηση της απασχόλησης. Οι δαπάνες σε τοπικές υποδομές και υπηρεσίες έχουν θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Αυτό όχι μόνο αυξάνει την παραγωγικότητα και την απασχόληση, μακροπρόθεσμα, αλλά παράλληλα, ενισχύει την ελκυστικότητα της περιοχής σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, την εμπιστοσύνη στο γενικότερο οικονομικό και επενδυτικό κλίμα και συμβάλει σε μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
Ο σχεδιασμός του προγράμματος «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» είναι κατανεμητικός και αναγεννητικός – επιτρέπει στις Τοπικές Αρχές να λειτουργήσουν ως ένας συνεργασιακός κοινόκτητος χώρος ο οποίος:
- Διευκολύνει περαιτέρω συνέργειες, συνδυασμούς, οικονομίες κλίμακας και διαμοιρασμό πόρων μεταξύ των διαφόρων καινοτόμων πρωτοβουλιών και έργων.
- Ενισχύει τις κοινωνικές επιχειρήσεις και ενθαρρύνει την εργασιακή αποκατάσταση, δηλαδή τη δημιουργία θέσεων εργασίας για κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση εργασίας.
- Συμβάλλει στη διάχυση των καινοτομικών αποτελεσμάτων και τη μεταφορά και πολλαπλασιασμό της νέας αξίας με τρόπο που να επωφελούνται όλοι οι πολίτες.
Οι τοπικές κοινωνίες αποτελούν τον πυρήνα της πραγματικής οικονομίας. Το σχέδιο «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» δίνει τη δυνατότητα στους Δήμους και στις Κοινότητες να επιτελέσουν πιο αποτελεσματικά τον ρόλο τους ως βασικοί πυλώνες κοινωνικής καινοτομίας και διατηρήσιμης ανάπτυξης.
Η καινοτομία:
- Αποτελεί εργαλείο διαφοροποίησης και επίτευξης βιώσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
- Προσφέρει άμεσα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη της οικονομίας.
- Μεγιστοποιεί την απόδοση των δημοσίων πολιτικών και της προεκλογικής εκστρατείας.
- Αποτελεί τη γέφυρα που συνδέει τη στρατηγική με την εκτέλεση, τον Προεκλογικό με τη Διακυβέρνηση.
Συμπερασματικά: Στις επικείμενες Προεδρικές εκλογές η οικονομία και η ανεργία αποτελούν το πρώτο κριτήριο ψήφου. Ένα σχέδιο–πρόταση όπως είναι η «Τοπική Καινοτομία – Υπερτοπική Αξία» θα μπορούσε να κλίνει την πλάστιγγα.
ΝΙΚΟΣ Γ. ΣΥΚΑΣ
Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας
