Αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες σε διάφορες περιοχές

Στην Αρχαία Ελλάδα, διοργανώνονταν διάφορες αθλητικές εκδηλώσεις με την επωνυμία «Ολυμπιάδα», οι οποίες ήταν απομιμήσεις των αρχαιών Ολυμπιακών Αγώνων της Ολυμπίας, οι εκδηλώσεις αυτές πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες περιοχές σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Μερικές από αυτές μας είναι γνωστές από σχετικές επιγραφές και αναμνηστικά νομίσματα, αλλά κάποιες άλλες, όπως τα Ολύμπια στην Αντιόχεια, απέκτησαν μεγάλη διασημότητα. Σε αυτά τα "Ολύμπια" που είχαν ιδρυθεί σε διάφορες περιοχές, μερικές φορές μνημονευόταν σε επιγραφές και η μεγάλη εορτή των Ολυμπιακών Αγώνων, συχνά με την προσθήκη της Πίσας.

Κατάλογος περιοχών

• Αθήνα. Υπήρχαν δύο διοργανώσεις με το όνομα Ολύμπια που γιορτάζονταν στην Αθήνα, ένα από τα οποία υπήρξε στην εποχή του Πινδάρου, ο οποίος εόρταζε τους προγόνους του Αθηναίου Τιμοδήμου ως ολυμπιονίκες σε αυτό, και ίσως να εορτάζονταν και πολύ νωρίτερα. Τα Ολύμπια αυτά εορτάζονταν προς τιμήν του Δία, την άνοιξη ανάμεσα στα Μεγάλα Διονύσια και τα Βενδίδεια (βλ. Βένδις). Ο άλλος θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα θεσμοθετήθηκε από τον Αδριανό, το 131, και από τότε άρχισε μία νέα Ολυμπιακή εποχή.
• Αιγές στη Μακεδονία. Αυτά τα Ολύμπια διοργανώνονταν στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
• Αλεξάνδρεια. Στα νεώτερα χρόνια, ο αριθμός των Αλεξανδρινών αθλητών που προσέρχονταν στους μεγάλους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ηλείας ήταν ο μεγαλύτερος από οποιασδήποτε άλλης πόλης-κράτους.
• Ανάζαρβος στην Κιλικία. Τον τελευταίο καιρό παρουσίαζε και αυτή η πόλη διοργανώσεις αγώνων.
• Αττάλεια στην Παμφυλία. Η συγκεκριμένη εορτή μας είναι γνωστή μόνο από κάποια αναμνηστικά νομίσματα.
• Δάφνη στη Συρία, μία μικρή περιοχή, σε απόσταση 40 στάδια από την Αντιόχεια, όπου υπήρχε ένα μεγάλο ιερό άλσος που ποτιζόταν από πολλές πηγές. Η διοργάνωση αρχικά ονομαζόταν Δάφνια, και ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα, αλλά αργότερα ονομάστηκε Ολύμπια, όταν οι κάτοικοι της Αντιόχειας αγόρασαν από τους Ηλείους, το 44 μ.Χ., το προνόμιο να γιορτάζουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όμως, δεν εορταζόταν τακτικά ως Ολύμπια, μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Κόμμοδου. Η εορτή ξεκινούσε την πρώτη ημέρα του μήνα Υπερβερεταίου, με την οποία ξεκινούσε και το έτος στην Αντιόχεια. Οι αγώνες γίνονταν υπό την προεδρία ενός αλυτάρχη. Τον εορτασμό τους τελικά κατήργησε ο Ιουστινιανός Α΄, το 521. Τα γραπτά του συγγραφέα Λιβανίου, και του χριστιανού Πατέρα Ιωάννη Χρυσοστόμου, οι οποίοι έζησαν πολλά χρόνια στην Αντιόχεια, μας έδωσαν διάφορα στοιχεία που αφορούσαν το συγκεκριμένο εορτασμό.
• Δίον στη Μακεδονία. Τους αγώνες αυτούς τους θεσμοθέτησε ο Αρχέλαος Α΄ της Μακεδονίας, και διαρκούσαν εννέα ημέρες, ίσες στον αριθμό με τις εννέα Μούσες. Ο Ευριπίδης έγραψε και παρουσίασε εκεί τα έργα του Βάκχες και Αρχέλαος. Τους αγώνες εόρταζαν με μεγάλη λαμπρότητα ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας και ο Αλέξανδρος ο Μέγας.
• Έφεσος. Αυτή η διοργάνωση φαίνεται από επιγραφές, οι οποίες μερικές φορές το ονόμαζαν Αδριανά Ολύμπια στην Έφεσο, σαν να είχε θεσπισθεί από τον Αδριανό.
• Ηλεία. Εκτός από τους μεγάλους Ολυμπιακούς Αγώνες, φαίνεται να υπήρξαν και μικρότεροι που εορτάζονταν κάθε χρόνο.
• Θεσσαλονίκη στη Μακεδονία.
• Θυάτειρα στη Λυδία.
• Κύζικος στη Μυσία.
• Κυρήνη στη Λιβύη.
• Μαγνησία στη Λυδία.
• Νεάπολη στην Ιταλία.
• Νίκαια στη Βιθυνία.
• Νικόπολη στην Ήπειρο. Ο Οκταβιανός Αύγουστος, μετά τη ναυμαχία του Ακτίου, το 31 π.Χ., και την εξόντωση του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας, ίδρυσε την πόλη Νικόπολη, και καθιέρωσε εκεί αγώνες, οι οποίοι εορτάζονταν κάθε πέντε χρόνια σε ανάμνηση της νίκης του. Αυτοί οι αγώνες μερικές φορές ονομάζονταν Ολυμπιακοί, αλλά συχνότερα, ονομάζονταν Άκτια. Ήταν αφιερωμένοι στον Άκτιο Απόλλωνα, και διεξάγονταν υπό την φροντίδα των Λακεδαιμονίων.
• Όλυμπος. Διοργανώνονταν αγώνες πάνω στο βουνό Όλυμπος.
• Πέργαμος στη Μυσία.
• Σίδη στην Παμφυλία.
• Σμύρνη. Ο Παυσανίας αναφέρει κάποιους αγώνες των Σμυρναίων, που ο Κορσίνι υποθέτει πως είναι ολυμπιακή διοργάνωση. Ο κατάλογος Marmor Oxoniense τους αναφέρει ρητά ως Ολύμπια της Σμύρνης, και έχουν επίσης εμφανιστεί έτσι σε επιγραφές.
• Ταρσός στην Κιλικία. Η συγκεκριμένη εορτή μας είναι γνωστή μόνο από κάποια αναμνηστικά νομίσματα.
• Τεγέα στην Αρκαδία.
• Τράλλεις στη Λυδία.
• Τύρος στην Φοινίκη.

Πηγές

• Αυτό το λήμμα περιέχει κείμενο από έκδοση που αποτελεί κοινό κτήμα: Smith, William (1870). A Dictionary of Greek and Roman Antiquities (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2013.